ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΚΖ'-15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1999:Επερώτηση προς Υπουργό Πολιτισμού,για το νέο Μουσείο Ακρόπολης και την ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων.(Κοιν. Εκπρ/πος)
Πραγματικά σαν κεραυνός εν αιθρία, εξεράγη η πληροφορία, ότι οι διαδικασίες μιας ολόκληρης δεκαετίας για την ανέγερση του Μουσείου της Ακρόπολης ρίπτονται κυριολεκτικά στον κάλαθο των αχρήστων και αρχίζουμε από την αρχή. Οι εξελίξεις αυτές, εκτός από την αγανάκτησή μας, μας δημιουργούν αισθήματα βαρύτατης θλίψης, αλλά και μεγάλα ερωτηματικά για το τι μπορεί να κρύβεται πίσω από όλες αυτές τις συμπτώσεις. Γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να δεχθούμε ότι η ξαφνική ανατροπή ολόκληρου του σχεδίου ανέγερσης του Μουσείου της Ακρόπολης οφείλεται σε μία ατυχία που ενεφάνη δέκα χρόνια μετά, δηλαδή στην ανακάλυψη σημαντικών αρχαιοτήτων.
Είναι πραγματικά θλιβερό η ιερότερη διεκδίκηση των Ελλήνων σήμερα για τον επαναπατρισμό των μαρμάρων του Παρθενώνα να κακοποιείται κατά τρόπο βάναυσο και να εκτιθέμεθα κυριολεκτικά στον περίγελο των Βρετανών και όλων των άλλων, οι οποίοι αρνούνται την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Αλλά γιατί να μη μας χλευάζουν, όταν δέκα χρόνια και πλέον δεν είμαστε σε θέση ούτε καν να ξεκινήσουμε την κατασκευή το νέου Μουσείου που θα στεγάσει αυτές τις αρχαιότητες;
Αν συνδυάσουμε, αυτό το τελευταίο που μας συνέβη, δηλαδή τη ματαίωση της ανέγερσης του μουσείου, με όλα όσα καλύπτουν τη δημοσιότητα τον τελευταίο καιρό, τις ανεπανόρθωτες βλάβες που φαίνεται ότι έπαθαν τα γλυπτά του Παρθενώνα από τις επεμβάσεις στο Βρετανικό Μουσείο, αυτό το θλιβερό θέαμα Βρετανών και άλλων να απολαμβάνουν το ποτό τους, το κοκτέιλ τους κάτω από τα μάρμαρα του Παρθενώνα, αν όλα αυτά τα συνδυάσουμε με το τι κάνουμε εμείς σήμερα, κυριολεκτικά μας καταλαμβάνει βαθύτατη θλίψη.
Αλλά ας δούμε από πιο κοντά αυτήν την τραγωδία, θα έλεγα, που εκτυλίσσεται με το Μουσείο της Ακρόπολης. Το 1989, επί Μελίνας Μερκούρη, επιλαμβάνεται το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και αποφασίζει τα εξής. Είναι η συνεδρίαση 21.4.89: "'Ύστερα από την αρχαιολογική έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί και την οποία παρουσίασε εκτενέστατα η Εύη Τουλούπα στο Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το συμβούλιο θεωρεί ότι έχει εξαντληθεί ανασκαφικά το οικόπεδο και μπορεί να αποδοθεί ελεύθερο για την ανέγερση του Μουσείου, σε μέγιστο ύψος, το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει το ύψος του κτιρίου Βάϊλνερ".
Mε βάση αυτήν την γνωμοδότηση -και δεν μπορώ να πιστέψω ότι Έλληνες αρχαιολόγοι στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο παρουσίασαν έκθεση, που το έπεισε ομόφωνα ότι δεν έχει εξαντληθεί ανασκαφικά- προκηρύσσεται ο νέος διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός. Αυτά πριν έλθει η Νέα Δημοκρατία στην εξουσία. Έχω το αγγλικό κείμενο, όπου καλούνται διεθνώς οι αρχιτέκτονες να προσέλθουν, διότι η περιοχή Μακρυγιάννη θεωρείται ως εξαντληθείσα από αρχαιολογική σκοπιά και διακηρύσσεται ελεύθερη από οποιαδήποτε δέσμευση για την ανέγερση του Μουσείου. Διεθνώς κυκλοφορήσαμε αυτό το κείμενο. Γίνεται ο διαγωνισμός, γίνεται η επιλογή, επιλέγονται οι δύο Ιταλοί αρχιτέκτονες, με το γνωστό σχέδιο και αρχίζει μετά βεβαίως μία οδύσσεια, την οποία και εμείς ως Κυβέρνηση προσπαθήσαμε να ξεπεράσουμε.
Εγώ προσωπικά υπέγραψα την προμελέτη με τους Ιταλούς αρχιτέκτονες για τα αρχιτεκτονικά σχέδια του Μουσείου. Τότε βέβαια συνέβη η ατυχία, το Σ.τ.Ε. να ακυρώσει το διαγωνισμό για κάποια τυπική ατέλεια στη διαδικασία του διαγωνισμού. Αλλά, η Πολιτεία και με τη δική μας συνδρομή, γιατί μετά είχαμε γίνει αντιπολίτευση, αποφασίζει να ξεπεράσει το εμπόδιο. Ιδρύεται το 'Ιδρυμα Μελίνα Μερκούρη. Ιδρύεται το 1994 ο Οργανισμός για την ανέγερση του νέου Μουσείου της Ακροπόλεως. Σε λίγο ψηφίζονται αποκλίσεις από το Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό. Όλα αυτά με τη συγκατάθεση και τη δική μας, και με την παρότρυνση μας. Και στο τέλος, οριστικοποιείται, έπειτα από πολλές αλλαγές με τους Ιταλούς αρχιτέκτονες, ένα σχέδιο το οποίο υποβάλλεται στο ΚΑΣ και στη συνεδρίαση του στις 21.5.97 το ΚΑΣ και πάλι δέχεται τη μελέτη, με την οποία βρέθηκε αυτή η φόρμουλα, με την οποία συμφωνήσαμε, για να ξεπεραστεί η ακύρωση του Σ.τ.Ε. Δέχεται τη δωρηθείσα μελέτη το ΚΑΣ. Δεν κάνει ούτε κουβέντα περί αρχαιολογικών εμποδίων και αρχαιολογικών ερευνών που πρέπει να γίνονται. Μέχρι το 1997 δεν γίνεται τίποτε σχεδόν στο χώρο, που να δίνει έστω και την υπόνοια, ότι υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα.
Και όταν αποφασίζεται ότι οριστικά οι Ιταλοί πήραν τη μελέτη και προχωρούν στην κατασκευή ξαφνικά αρχίζουν ανασκαφές αμέσως μετά την απόφαση του ΚΑΣ. Αυτές οι ανασκαφές κατηνάλωσαν 2,2 δισεκατομμύρια δραχμές. Ενενήντα έως εκατό εκατομμύρια το μήνα πήγαιναν για τις ανασκαφές. Διερωτώμαι, πώς ξαφνικά το 1997 ήλθε δι' επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος η έμπνευση ή το όραμα ότι υπάρχουν παλαιοχριστιανικές αρχαιότητες στο υπέδαφος του οικοπέδου Μακρυγιάννη, που είχε θεωρηθεί ως ελεύθερο αρχαιολογικών ανασκαφών;
Γίνονται λοιπόν οι ανασκαφές και κατόπιν έρχεται το ΚΑΣ ομόφωνα και αποφασίζει ότι είναι σημαντικές οι αρχαιότητες και ότι γι' αυτό πρέπει να διατηρηθούν. Βέβαια κράτησε και κάποιες ανοιχτές πόρτες. Γνωμοδοτεί κατά πλειοψηφία ότι στην περίπτωση -είναι η απόφαση της 12.12.99- ενός κομματιού των αρχαιοτήτων, αυτές μπορούν εν ανάγκη να διαλυθούν ως ήσσονος σημασίας ή κακής διατηρήσεως ή και να μεταφερθούν, όμως η γνωμοδότηση αυτή είναι κατά πλειοψηφία και σημειώνεται ότι η τύχη του κόκκινου τμήματος με την κίτρινη διαγράμμιση θα κριθεί από την τελική αξιολόγηση του ευρήματος και από την ολοκλήρωση της ανασκαφής σ' αυτό το σημείο.
Δηλαδή έχουμε και ένα κομματάκι ανασκαφών ακόμη, που δεν ξέρουμε τι μπορεί να μας επιφυλάξει. Υποθέτω ότι αυτό θα το δούμε όταν κατακυρωθεί ο διαγωνισμός σε κάποιο μελετητικό γραφείο. Τότε θα δούμε αν υπάρχουν και άλλα ευρήματα ή αν δεν υπάρχουν. Ούτε και οι απαλλοτριώσεις έχουν τελειώσει. Βλέπω εδώ στην απόφαση του ΚΑΣ ότι κρίνεται απαραίτητη κατά προτεραιότητα η επίσπευση της ήδη κηρυχθείσης απαλλοτριώσεως των τεσσάρων ιδιοκτησιών στο αδιέξοδο της οδού Χατζηχρήστου.
Τα λέω αυτά γιατί πρέπει να μπούμε σε μερικές σκέψεις. Πώς ξαφνικά φθάσαμε σ' αυτό; Δεν μπορώ να κάνω καμία υπόθεση εκτός αν τα συνδέσω με τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί. Δηλαδή το πώς θα προχωρήσουμε για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Με συνοπτικές διαδικασίες οι οποίες εκ προοιμίου απορρίπτουν τους Ιταλούς αρχιτέκτονες; Βεβαίως μπορεί να απορρίπτεται το σχέδιό τους διότι έχει τρία υπόγεια. Αν δεν αλλάξει θα είναι μόνο μία έκθεση. Φαίνεται ότι πηγαίνουμε σε μία αρχαιολογική έκθεση και όχι σε μουσείο.
Διερωτώμαι όμως γιατί δεν τους καλούμε για να τους ρωτήσουμε αν μπορούν να προσαρμόσουν το σχέδιό τους;
Γιατί δεν τους ρωτάτε αν μπορούν να αλλάξουν αυτό το σχέδιο για να αποφύγουμε τη διαδικασία του κατ' ευφημισμόν διαγωνισμού; Κατευθείαν ανάθεση πάει να γίνει το πράγμα.
Ακόμη και αν προκριθεί η κλειστή διαδικασία της οδηγίας 92/50 το Υπουργείο μεταξύ των έξι ή επτά θα έχει και τους Ιταλούς ή μήπως θα απορριφθούν και από εκεί εκ προοιμίου; Τι να πω; Νομίζω ότι δεν χρειάζονται πολλά σχόλια. Από την ομιλία της κυρίας Υπουργού φαίνεται ότι πηγαίνουμε για μία αρχαιολογική έκθεση που θα τη φτιάξουμε έτσι ώστε να αφορά τα γλυπτά του Παρθενώνα. Απ' ό,τι ξέρω όμως για να λέγεται ένα μουσείο, μουσείο, πρέπει να έχει ένα συσχετισμό εκθεσιακών χώρων προς τους υπόλοιπους χώρους ένα προς επτά. Γιατί ένα μουσείο εκτός από τις αποθήκες πρέπει να έχει αίθουσες διαλέξεων, αμφιθέατρα, χώρους αναψυχής πρέπει να έχει χώρους άλλων περιστασιακών εκθέσεων και διερωτώμαι, θα τα έχει αυτά το μουσείο της Ακροπόλεως; Θα μπορεί να σταθεί στο πλάι αυτών των μεγάλων μουσείων που έχουμε συνηθίσει να επισκεπτόμαστε στο εξωτερικό και να παιρνάμε μια ολόκληρη μέρα μέσα και να μην καταλαβαίνουμε πως πέρασε η μέρα;
Κύριοι συνάδελφοι, θα παρακολουθήσουμε με πολύ μεγάλη προσοχή το ζήτημα. Ξέρετε, κυρία Υπουργέ, ότι σας στηρίζουμε στο έργο σας γιατί δεν κάνουμε τον πολιτισμό αντικείμενο αντιπολιτευτικής αντιπαράθεσης. Θα παρακολουθήσουμε από πολύ κοντά τη διαδικασία που θα εκτυλιχθεί από τώρα και έπειτα γι' αυτό το μουσείο, γιατί έχουμε κακή πείρα και συνεχείς αρνητικές εμπειρίες από την Κυβέρνησή σας. Από απευθείας ανάθεση σε απευθείας ανάθεση πηγαίνει. Ψηφίζει διατάξεις με τις οποίες ανοίγει πόρτες για να μην ελέγχεται ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται το δημόσιο χρήμα. Η αδιαφάνεια έχει φτάσει στο απροχώρητο.
Εάν διαπιστώσουμε διαπλεκόμενα ή άλλου είδους διαπλοκές, περιπλοκές και ό,τι άλλο θέλετε πίσω από αυτές τις διαδικασίες να ξέρετε, ότι δεν θα μας έχετε συμπαραστάτες στο έργο σας. Αυτά τα επισημαίνω από τώρα για να ξέρετε πώς θα προχωρήσουμε και η κυρία Υπουργός επίσης να είναι πολύ προσεκτική γιατί σε καμία περίπτωση δεν την εμπλέκω με τέτοιου είδους υποψίες, αλλά δεν θα ήθελα να πάθει τα ίδια, γιατί τη συμπαθώ, που έπαθε με το βιντεολόττο. Επειδή η μία εμπειρία είναι πολύ πικρή, καλό είναι να μην υπάρξουν τέτοιες εμπειρίες. Στο κάτω κάτω της γραφής το Μουσείο της Ακροπόλεως δεν είναι μια όποια προμήθεια ή ένα όποιο τεχνικό έργο, δρόμος ή γεφύρι, είναι το Μουσείο της Ακροπόλεως το βασικό μουσείο της Ελλάδος, στο οποίο εντοπίζουμε τις εθνικές μας διεκδικήσεις και θέλουμε να είμαστε υπερήφανοι γι αυτό.
Όσο για τα υπόλοιπα, για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων πρέπει να ξέρετε ότι είμαι Βουλευτής Αθηνών και με ενδιαφέρει πάρα πολύ αυτή η ιστορία. Γιατί όλοι αυτοί οι χώροι από την Ακαδημία Πλάτωνος μέχρι το στάδιο είναι η καρδιά της Αθήνας.
Δεν ξέρω κάθε φορά που βρίσκομαι σε κάποια σύναξη Αθηναίων, τι να απαντήσω, όταν με ρωτούν: μα όλες αυτές οι ταμπέλες που διαβάζουμε τι σημαίνουν; Έχει ενοποιηθεί τίποτα; Είμαι υποχρεωμένη να τους απαντήσω και να τους πω το απλούστατο ότι φωταγωγήθηκε το στάδιο, φωταγωγήθηκε η Βουλή μας -και αυτή από την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων πληρώθηκε. Δεν είδατε τόσα φυλλάδια που έχουν κυκλοφορήσει και δείχνουν τι πρόκειται να γίνει; Και αυτά από την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων έχουν χρηματοδοτηθεί. Μικρά πράγματα είναι αυτά;
Αυτά είναι ωραία να τα λέμε, να κάνουμε χιούμορ, αλλά δεν είναι καθόλου σοβαρά και ενισχυτικά και για το ρόλο μας ως Βουλευτών αλλά και γι' αυτά που κάνουμε σαν χώρα, πώς φροντίζουμε τη βιτρίνα αλλά και την καρδιά της πόλης μας. Το μόνο που έχει γίνει είναι ο καθαρισμός. Και καλώς απένειμε εύσημα στην αρχαιολογική υπηρεσία. Κι εγώ το λέω ότι έκαναν ευσυνείδητα τη δουλειά τους, με αφθονία χρημάτων βέβαια που μπαίνουν όπως ξέρετε σε ανώνυμη εταιρεία και όχι στο δημόσιο.
Έχουν καθαριστεί, λοιπόν, οι χώροι. Να το συνομολογήσω και να πω ότι είναι πάρα πολύ καλή δουλειά και μπράβο στο Υπουργείο Πολιτισμού που έκανε αυτό το έργο. Αλλά αυτό είναι η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων; Μπορούσαμε να τους καθαρίσουμε τους χώρους. Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες θα έκαναν πολύ καλά τη δουλειά τους, αν τους έδιναν, όπως τους εδόθησαν, τα χρήματα, χωρίς να είναι ενταγμένα και στο σχέδιο της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.
Έπειτα είπατε ότι επαινέσαμε, όταν πήραμε την εξουσία το '89, αυτά που είχαν γίνει και στηριχθήκαμε πάνω σ 'αυτά για να διεκδικήσουμε τους πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Βεβαίως και τα επαινέσαμε και στηριχθήκαμε πάνω σ' αυτά και είπαμε ότι θα το συνεχίσουμε. Εμείς δεν έχουμε καμία εχθρική διάθεση και καμία κατεδαφιστική πρόθεση, όπως κάνατε εσείς σε όλους τους χώρους. Ειδικά στον πολιτισμό και ειδικά στην παιδεία πρέπει να ξέρετε, κύριοι συνάδελφοι της Πλειοψηφίας, ότι δεν έχουμε καμία κατεδαφιστική διάθεση. Ό,τι βρούμε και είναι καλό θα το διατηρήσουμε, θα το επαινέσουμε, αν δεν το έχουμε ήδη επαινέσει, γιατί πολλά τα έχουμε ήδη επαινέσει, και πάνω εκεί θα οικοδομήσουμε.
Το ερώτημα είναι: Από την ένταξη και έπειτα που επιτύχατε, όπως μας τα είπατε το '95 φαντάζομαι, μέχρι σήμερα τι έχει γίνει; Εκτός από τον καθαρισμό δεν έχει γίνει τίποτα και το 2004 έρχεται.
Είπε η κυρία Υπουργός ότι θα είναι έτοιμο το μουσείο το 2004. Μακάρι να είναι. Με το σύστημα αυτό που υιοθετείτε για το 2004, όλα Θα μείνουν την τελευταία στιγμή και όλα Θα δοθούν με απευθείας ανάθεση την τελευταία στιγμή γιατί δεν προλαβαίνουμε. Τότε ανασύρονται και οι συνοπτικές διαδικασίες της ΕΟΚ, τότε βγαίνουν και άλλα. Εμείς διατηρούμε το δικαίωμα να καυτηριάζουμε, να υποδεικνύουμε και να κατακρίνουμε όλες αυτές τις αδιαφανείς διαδικασίες και όλα τα συμφέροντα που ενδέχεται να κρύβονται πίσω απ' αυτές τις διαδικασίες και για τα οποία πρέπει όλοι μας -όχι μόνο εμείς- και πόλεμο να κηρύξουμε και να προσπαθήσουμε να γίνουμε αποτελεσματικοί. […]
Βεβαίως τα αισθήματα της κυρίας Υπουργού και τις προσδοκίες της τις συμμεριζόμαστε όλοι και μακάρι να γίνουν έτσι τα πράγματα.
Δεν μας έπεισε βέβαια στις εξηγήσεις, που έδωσε, για ορισμένα θέματα. Δεν νομίζω ότι το ΚΑΣ παραδείγματος χάρη, το '97 ασχολήθηκε μόνο με τη δεύτερη φάση της προμελέτης. Εάν ετίθετο θέμα ανασκαφών, θα το έλεγε και τότε.
Επίσης, δεν κατάλαβα πολύ καλά, ίσως διότι δεν είμαι και ειδική, σε τι θα έβλαπτε ή πού θα προσέκρουε το να κληθούν οι Ιταλοί να προσαρμόσουν την υπάρχουσα μελέτη σε υπάρχον κτιριολογικό πρόγραμμα, διότι φαντάζομαι ότι αυτό υπάρχει. 'Έτσι μας είπατε, ότι υπάρχει το κτιριολογικό πρόγραμμα.
Εν πάση περιπτώσει, εμείς, όπως είπα και πριν, θα παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς όλη τη διαδικασία, διότι θέλουμε όχι μόνο να γίνει γρήγορα -μακάρι οι προθεσμίες που είπατε να ισχύσουν- αλλά πρέπει να γίνει σωστά και προπαντός με την απαραίτητη διαφάνεια. Δεν θα διστάσουμε να κάνουμε την κριτική μας, εάν αντιληφθούμε ότι θα δημιουργηθούν παρατράγουδα σαν κι αυτά, που υποθέσαμε ότι μπορεί να συμβούν τα οποία ελπίζουμε να μη συμβούν.
Τέλος, όσον αφορά τη χρηματοδότηση της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων και τη λειτουργία της ανωνύμου εταιρίας, και μόνο η ανάπλαση του ολυμπιακού δακτυλίου θέλει διακόσια εξήντα δύο δισεκατομμύρια, αν δεν κάνω λάθος. Επομένως, δεν ξέρω αν οι χρηματοδοτήσεις που αναφέρατε, καλύπτουν αυτά τα ποσά. Και πάντως, ας ευχηθούμε η ανώνυμη εταιρία να μείνει αυτό που είναι και να μην αρχίσει να φουσκώνει, να διευρύνεται και να απορροφά άλλες δραστηριότητες, οι οποίες θα την κάνουν να παρεκκλίνει από το έργο της.