ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΛΓ'-3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1997(Ν.2525/1997):Συζήτηση άρθρων του Σ.Ν. Υπ. Παιδείας"Ενιαίο Λύκειο,πρόσβαση των αποφοίτων στην Γ/θμια εκπαίδευση,κλπ"
Δυστυχώς, αυτό που λέγεται ενιαίο λύκειο και καθιερώνεται με τον τρόπο που καθιερώνεται στο άρθρο 1, για εμένα είναι ένα πυροτέχνημα χωρίς αντίκρισμα. Είναι μία ωραία έκθεση ιδεών, η οποία κινείται στη σφαίρα του ιδεατού, αλλά από εκεί και πέρα δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Αυτό είναι το ένα στοιχείο, το οποίο δεν θα έβλαπτε και τόσο πολύ, αλλά από την άλλη μεριά είναι και ένα άλλο βλαπτικό στοιχείο, θα εξηγήσω για ποιους λόγους.
Πρώτα απ' όλα η πρόταση κινείται στη σφαίρα του ιδεατού, γιατί είναι ανέφικτο να πραγματοποιηθεί. Είναι ανέφικτο, μέσα σε μία πενταετία να μετατραπούν σε ενιαίο λύκειο χίλια ογδόντα εννέα γενικά λύκεια, είκοσι πέντε πολυκλαδικά και κυρίως διακόσια εξήντα ΤΕΛ. Τι θα γίνει εδώ; 'Ίσως τα πολυκλαδικά να μπορέσουν να μετατραπούν σε ενιαία λύκεια τριών κατευθύνσεων. Εκείνο, όμως, που είναι αδύνατο να γίνει, είναι να μετατραπούν τα χίλια ογδόντα εννέα γενικά λύκεια και τα διακόσια εξήντα ΤΕΛ. Τα γενικά λύκεια απλώς θα γίνουν θετικής και θεωρητικής κατεύθυνσης, δηλαδή θα αλλάξουν ονομασία. Το θέμα, που είναι, όμως, και το σημαντικότερο, είναι η τεχνολογική κατεύθυνση, που θα μείνει στα χαρτιά, γιατί, ας μη γελιόμαστε, τεχνολογική υποδομή για να λειτουργήσουν τόσα λύκεια δεν πρόκειται όχι σε μία πενταετία να υπάρξει στη χώρα μας, αλλά ούτε και σε είκοσι χρόνια. Αυτό βέβαια δεν είναι λόγος να μη ξεκινάμε μία μεταρρύθμιση, αλλά δεν θα πρέπει να την επενδύουμε με τέτοιες εξαγγελίες, οι οποίες δημιουργούν στον κόσμο, στον ελληνικό λαό, την εντύπωση ότι σύντομα στη γενιά των παιδιών τους θα δουν αυτήν τη μεταρρύθμιση. Αυτό είναι το ένα, το ανέφικτο, το εξωπραγματικό.
Αλλά περνάω στα πιο ουσιαστικά και σημαντικά επιχειρήματα που δείχνουν ότι αυτή η μεταρρύθμιση μπορεί να κάνει και ζημιά. Επισημαίνω, καταρχάς, ότι αλλάζει η βάση της αντιμετώπισης της βασικής εκπαίδευσης, της εκπαίδευσης του λυκείου, διότι, για το Υπουργείο φαίνεται ότι το απολυτήριο του λυκείου δεν είναι πλέον ένα εισιτήριο στην αγορά εργασίας. Είναι αδύνατο πλέον με το απολυτήριο του ενιαίου λυκείου να μπεις στην αγορά εργασίας. Θα πρέπει μετά από εκεί τα παιδιά ή να πάνε στην ανώτατη παιδεία ή να αποκτήσουν εξειδίκευση ή κατάρτιση. Αν διαβάσετε το γ' εδάφιο του σκοπού του λυκείου στο άρθρο 1, παρ. 1, θα δείτε ότι είναι η παροχή στους μαθητές δεξιοτήτων που θα τους βοηθήσουν να έχουν πρόσβαση "ύστερα από εξειδίκευση ή κατάρτιση" στην αγορά εργασίας.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε σ' αυτήν την Αίθουσα ότι ψηφίζοντας αυτήν τη διάταξη, αν εφαρμοστεί βέβαια το σύστημα, καταδικάζουμε τους νέους της Ελλάδας με το απολυτήριο του λυκείου να μην μπορούν να μπουν ούτε και τυπικά στην αγορά εργασίας, αν δεν υποβληθούν σε εξειδίκευση ή κατάρτιση, όπως λέει παρακάτω, στα μεταλυκειακά τμήματα.
Ολέθριο κυρίως είναι αυτό που λέω για τα ΤΕΛ, διότι ο απόφοιτος του ΤΕΛ σήμερα, με το απολυτήριο που παίρνει, έχει ένα εφόδιο για την αγορά εργασίας, στην οποία πηγαίνει κατευθείαν. Και ξέρουμε ποια παιδιά φοιτούν στα τεχνικά λύκεια: είναι εκείνα που λόγω προϋποθέσεων -δεν μπορώ αυτήν τη στιγμή να αναλύσω- δεν ήταν σε θέση να ακολουθήσουν το γενικό λύκειο. Και ενώ αυτά τα παιδιά, κατά τεκμήριο χαμηλού μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, με το απολυτήριο ΤΕΛ μπορούσαν να μπουν στην αγορά εργασίας, τώρα αυτά υποχρεώνονται να εξειδικευτούν σε μεταλυκειακό τμήμα, με αποτέλεσμα να μείνουν ακόμη ένα χρόνο μαθητές, να μειωθεί βέβαια ο δείκτης ανεργίας, και κατόπιν να προσπαθήσουν να μπουν στην αγορά εργασίας.
Γι' αυτά τα μεταλυκειακά τμήματα δεν μας λέει αλήθεια το Υπουργείο, τι είναι. Είναι τα Ι.Ε.Κ.; Δεν το λέει αν είναι τα Ι.Ε.Κ. Και αν είναι τα Ι.Ε.Κ., πρόκειται να αποκτήσουν μια νέα υπόσταση; Θα οδηγούν σε πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Το χειρότερο όμως είναι, το τι θα συμβεί πλέον μέσα σε αυτά τα ενιαία λύκεια, ακριβώς σε αυτήν την μερίδα των μαθητών που θα φοιτούσαν κανονικά στα τεχνικά λύκεια.
Σήμερα, για να ξέρουμε για τι μιλάμε, κύριοι συνάδελφοι, το 65%-75% της μαθητικής νεολαίας φοιτά στο γενικό λύκειο και το 25%-33% πηγαίνει στα ΤΕΛ. Αυτό το κομμάτι των ΤΕΛ θα μπει στο ενιαίο λύκειο για να παρακολουθεί, μαθήματα υψηλού επιπέδου, αρχαία, μαθηματικά υψηλού επιπέδου, κλπ. θα μπορέσει, όμως, να ανταποκριθεί; Ποιο θα είναι, λοιπόν, το αποτέλεσμα; 'Η θα κατέβει το επίπεδο του ενιαίου λυκείου για να βρεθούν όλοι στο ίδιο επίπεδο ή αυτά τα παιδιά δεν θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν. Ασφαλώς δεν θα μπορέσουν να περάσουν από την Β' λυκείου στη Γ' λυκείου. Και τι θα γίνουν πλέον αυτά τα παιδιά;
Γι' αυτό υποστηρίζω, ότι αυτό το σύστημα δεν είναι σωστό. Θα έχει αρνητικές συνέπειες. Και είναι και ένα σύστημα που δεν εφαρμόζεται πουθενά. Δεν εφαρμόζεται πουθενά, γιατί αλλού τα νούμερα είναι διαφορετικά. Στη Γερμανία, παραδείγματος χάρη, το 75% φοιτά στην Τεχνική Εκπαίδευση και το υπόλοιπο φοιτά στη Γενική Εκπαίδευση.
Δύο λόγια τώρα και για το άρθρο 2. Καταρχήν πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν πρόκειται για μια αλλαγή του προγράμματος σπουδών, αλλά πρόκειται για μια αλλαγή των εξεταστικών διαδικασιών. Αυτός είναι ο στόχος του άρθρου. Αντί να συσσωρεύονται οι εξετάσεις στην Γ' λυκείου και στις Γενικές Εξετάσεις, κατανέμονται στη Β' και στην Γ' λυκείου. Και βεβαίως, όλα τα κακά των εξετάσεων μεταφέρονται εκεί. Και η παραπαιδεία θα ανθίσει και θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο, διότι θα κατανεμηθεί και σε δύο τάξεις λυκείου.
Αλλά, λέει ότι δίνει απάντηση το άρθρο αυτό σε αυτά τα παιδιά, που δεν θα μπορέσουν να μπουν στα πανεπιστήμια, με τα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής. Ας μη γελιόμαστε. 'Έσπευσαν ορισμένα πανεπιστήμια να ιδρύσουν αυτά τα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής σύμφωνα βέβαια με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των διδασκόντων, τις επιστημονικές, τις ερευνητικές και τις οικονομικές τους επιθυμίες. Και αυτό που έσπευσαν με αυτά τα κριτήρια να κάνουν ορισμένα πανεπιστήμια, αυτό το πλασάρουμε εμείς αυτήν τη στιγμή στους νέους ως διέξοδο στην ανώτατη παιδεία. Για να πάρουν τι πτυχία; Σας λέω, παραδείγματος χάρη, πτυχίο κοινωνικής ανθρωπολογίας, μεθοδολογίας των επιστημών, πτυχίο Βαλκανικών Σπουδών. Και διερωτώμαι, με αυτά τα πτυχία, πού θα απορροφηθούν και τι θα κάνουν; Μόνο μια λύση βρήκε η Πάντειος, να δημιουργήσει Νομικό Τμήμα που δεν μπορούσε μέχρι τώρα να δημιουργήσει.[…]
Όταν πρωτολόγησα και είπα ότι η μεταρρύθμιση αυτή είναι ένα πυροτέχνημα χωρίς αντίκρισμα, δεν περίμενα ότι η επιβεβαίωση θα ερχόταν αμέσως από τον ίδιο τον κύριο Υπουργό. Γιατί η αλλαγή που έκανε στο άρθρο και κατήργησε την πενταετία ως προθεσμία υποχρεωτικής μετατροπής των λειτουργούντων λυκείων σε ενιαίο λύκειο, ουσιαστικά μεταθέτει αυτήν τη μεταρρύθμιση σε αόριστο χρόνο.
Τι λέει, δηλαδή, η τροπολογία; Λέει ότι "τα λειτουργούντα κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου λύκεια, μετατρέπονται σε Ενιαία Λύκεια".
Το πόσο θα κρατήσει αυτή η διαδικασία, δηλαδή, χρονικό τέρμα αυτής της διαδικασίας δεν τίθεται.
Και συνεχίζει: "Εφόσον δεν εξασφαλίζονται οι απαραίτητες προϋποθέσεις λειτουργίας" -και είναι φυσικό τώρα να μην εξασφαλίζονται αυτές οι προϋποθέσεις λειτουργίας- "τα ως άνω λύκεια λειτουργούν για μια πενταετία ως εξής...".
Αν περάσει αυτή η πενταετία τι θα γίνει; θα ξαναέλθει ασφαλώς το Υπουργείο Παιδείας και θα δώσει παράταση σε αυτά τα λύκεια. Δεν τίθενται ως τέρμα τα πέντε χρόνια, ώστε υποχρεωτικά μετά απ' αυτήν τη λήξη να έχουν συγκεντρωθεί οι προϋποθέσεις.
Επομένως, ξεκινάμε με μεγάλα και ωραία λόγια μια μεταρρύθμιση, περιμένουμε πέντε χρόνια να δούμε τι θα γίνει -προφανώς δεν θα έχει γίνει τίποτα, αφού τα λύκεια θα λειτουργούν με αυτόν τον ενδιάμεσο τρόπο ο οποίος περιγράφεται εδώ- και μετά από πέντε χρόνια θα ξαναέλθει το Υπουργείο Παιδείας, το όποιο Υπουργείο Παιδείας, και είτε θα ενταφιάσει αυτήν τη μεταρρύθμιση ή θα δώσει μια νέα παράταση, η οποία δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει.
Επομένως, φαίνεται ότι δεν είναι μια μεταρρύθμιση που έχει ελπίδα να πραγματοποιηθεί, αλλά είναι πραγματικά ένα πυροτέχνημα.
Και ένα ερώτημα πολύ γρήγορα, που αφορά το άρθρο 2.
Σε όλα τα μέρη του κόσμου δεν υπάρχει πανεπιστημιακός νόμος που να αφήνει το είδος των χορηγουμένων από την πολιτεία πτυχίων ανεξέλεγκτα στα πανεπιστήμια. Τα γνωστικά αντικείμενα, επί των οποίων χορηγείται πτυχίο που νομιμοποιεί για την άσκηση ενός επαγγέλματος ή νομιμοποιεί για οποιαδήποτε δραστηριότητα, καθορίζεται από την πολιτεία, από το Υπουργείο Παιδείας.
Εδώ ορίζεται ότι αυτά τα προαιρετικά προγράμματα επιλογής θα αναφέρονται όχι υποχρεωτικά σε νέα, αλλά και σε νέα γνωστικά αντικείμενα.
Ποιος θα καθορίσει αυτά τα νέα γνωστικά αντικείμενα; Το κάθε πανεπιστήμιο ανάλογα με το πώς βολεύει τους διδάσκοντες θα καθορίσει και το γνωστικό αντικείμενο και θα ονοματίσει το πτυχίο;