ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ Ρ'-19 ΜΑΡΤΙΟΥ 1997(Ν.2472/1997):Συζήτηση άρθρων Σ.Ν. Υπ.Δικαιοσύνης"Προστασία από επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα"(Εισηγήτρια)
Θα μου επιτρέψετε να προτάξω τα σημαντικά αυτής της ενότητας και όσος χρόνος μου περισσέψει, να επανέλθω σε άρθρα προηγούμενα, εκ των συζητουμένων.
Ας ξεκινήσω λοιπόν από την Αρχή, η οποία θα ελέγχει την επεξεργασία των προσωπικών πληροφοριών. Η Αρχή αυτή είναι μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Αυτό είναι ένα καινούριο μοντέλο που εισάγουμε στην νομοθεσία και πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί. Η Αρχή αυτή πρέπει να είναι ανεξάρτητη από τη Διοίκηση και να μην ελέγχεται από την Εκτελεστική Εξουσία, παρά μόνο σε πολύ περιορισμένη κλίμακα, αλλά δεν μπορεί να είναι και παντελώς ανεξέλεγκτη. Πρέπει από κάποιον να ιδρυθεί και κάπου να υπάγεται. Και πληροφορώ το Σώμα, και το ξέρουν ίσως και οι συνάδελφοι, ότι η τάση διεθνώς, είναι οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές να υπάγονται τουλάχιστον στον έλεγχο της Βουλής, στον έλεγχο του νομοθετικού Σώματος. Διότι αλλιώς είναι κάποια δημιουργήματα καινοφανή, τα οποία δεν έχουν τον έσχατο έλεγχο της λαϊκής κυριαρχίας.
Εδώ τι γίνεται όσον αφορά, κατ' αρχήν, την υπόσταση και τον έλεγχο αυτής της Αρχής; Βλέπουμε, ότι υπάγεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης και εδρεύει στην Αθήνα. Αυτό το "υπάγεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης" δημιουργεί διάφορες απορίες. Ως προς τι εισάγεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης, αφού παραπάνω λέει, ότι δεν υπόκειται σε κανένα διοικητικό έλεγχο;
Επειδή είπα, ότι σε κάποιον έλεγχο πρέπει να υπάγεται αυτή η αρχή, η πρότασή μου είναι στον Υπουργό μεν Δικαιοσύνης να υπάγεται η Αρχή όσον αφορά τη διοικητική λειτουργία της, δηλαδή το πώς διοικείται εσωτερικά η Αρχή αυτή, αλλά σε ό,τι αφορά τις λειτουργικές της αρμοδιότητες, που είναι πολλές και σημαντικές και προβλέπονται αναλυτικά στο άρθρο 19, να υπάγεται στον Πρόεδρο της Βουλής.
Δεν υπάρχει άλλη λύση παρά να υπάγεται στον έλεγχο του Κοινοβουλίου δεδομένου ότι, όπως θα υποστηρίξω αμέσως, και η συγκρότησή της πρέπει να γίνεται από τη Βουλή.
Επομένως στο άρθρο 15, που ορίζεται, ότι η Αρχή υπάγεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης, να διευκρινισθεί, ότι υπάγεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης ως προς τη διοικητική λειτουργία της και ως προς τις λειτουργικές της αρμοδιότητες προτείνω εγώ, στον Πρόεδρο της Βουλής. Και είμαι βέβαια ανοικτή να συζητήσω εδώ με τους συναδέλφους, αν υπάρχει κάποια άλλη πρόταση, που να υποβάλει πάντως την Αρχή αυτή στον έλεγχο της Βουλής.
Τώρα πηγαίνω παραπέρα, στο θέμα της συγκρότησης της Αρχής αυτής. Αποτελείται από πέντε μέλη. 'Έναν πρόεδρο, ο οποίος είναι ανώτατος δικαστικός -εδώ δεν υπάρχει βέβαια αντίρρηση- και από άλλα τέσσερα πρόσωπα, δύο καθηγητές Πανεπιστημίου και δύο πρόσωπα κύρους και εμπειρίας. Νομίζω ότι θα αποτελούσε εγγύηση για το σπουδαίο έργο, που εκτελεί αυτή η Αρχή, αν η πλειοψηφία της απετελείτο από δικαστικούς. Δηλαδή, εκτός από τον πρόεδρο να είναι και άλλα δύο μέλη δικαστικοί, και τα άλλα δύο μέλη θα μπορούν να είναι καθηγητές πανεπιστημίων είτε με εξειδικεύσεις είτε χωρίς εξειδικεύσεις. Σ' αυτό δεν επιμένω.
Και ερχόμαστε στον τρόπο της υπόδειξης αυτών των μελών. Ο πρόεδρος, λέει εδώ, ο οποίος είναι ανώτατος δικαστικός διορίζεται με διάταγμα έπειτα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου ύστερα από εισήγηση του Υπουργού Δικαιοσύνης. 'Άρα, δηλαδή, ο πρόεδρος είναι ένα πρόσωπο, το οποίο υποδεικνύεται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης. Φυσικά, αν είναι εν ενεργεία δικαστικός επελέγεται έπειτα από πρόταση του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου, αλλά εάν δεν είναι εν ενεργεία και είναι συνταξιούχος, τότε υποδεικνύεται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης. Δεν αντιλαμβάνομαι, ποια ανεξαρτησία θα έχει αυτή η Αρχή έναντι της διοίκησης, όταν ο πρόεδρός της υποδεικνύεται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης.
Τώρα, ως προς τα άλλα μέλη, δηλαδή κατά την πρόταση της Κυβέρνησης τους δύο καθηγητές και τα δύο πρόσωπα κύρους ή εμπειρίας: Αυτή είναι όπως ξέρετε μία πάρα πολύ αόριστη έκφραση. 'Όταν λέμε "κύρους ή εμπειρίας" όλα χωράνε μέσα. Και αυτά όμως τα μέλη υποδεικνύονται από τον Υπουργό στον Πρόεδρο της Βουλής. Διερωτώμαι μάλιστα αν οι καθηγητές μπορούν να υποδειχθούν από τον Υπουργό, χωρίς να ληφθεί πρόνοια, ώστε να υπάρξει μία πρόταση από τα αντίστοιχα τμήματα των σχολών από τα οποία προέρχονται. 'Άρα και εδώ ερχόμαστε σε μία υπόδειξη ουσιαστικά από τον Υπουργό.
Τώρα τι γίνεται: Η πρόταση αυτή του Υπουργού διαβιβάζεται στον Πρόεδρο της Βουλής, ο οποίος τη διαβιβάζει στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας για διατύπωση γνώμης. Νομίζω ότι αυτή είναι μία σωστή παρεμβολή της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας. 'Ήδη η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας επιτελεί ένα σημαντικό έργο στη Βουλή και η γνώμη της επί ενός θέματος, που κατ' εξοχήν έχει σχέση με τη διαφάνεια στη λειτουργία του κράτους και της κοινωνίας είναι πάρα πολύ σημαντική.
Από εκεί και πέρα, όμως, βλέπω, ότι τα τακτικά μέλη της Αρχής μετά τη γνώμη της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων. Εδώ, κύριε Πρόεδρε -και εδώ πρέπει και εσείς να προβληματιστείτε- η Διάσκεψη των Προέδρων για πρώτη φορά νομίζω ότι αποκτά αποφασιστική αρμοδιότητα για ένα θέμα που αφορά την Πολιτεία και δεν έχει σχέση με τη λειτουργία της Βουλής.
Τι είδους αναβάθμιση -δεν το λέω με αρνητικό περιεχόμενο- είναι αυτή της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής; Είναι ένα εσωτερικό όργανο προβλεπόμενο από τον Κανονισμό της Βουλής, δεν στηρίζεται σε διάταξη νόμου και ξαφνικά αναβιβάζεται και αναγορεύεται σε όργανο της Πολιτείας, που επιλέγει τα μέλη μιας Αρχής, η οποία μέλλει να εκτελέσει ένα σοβαρότατο έργο σ' αυτήν την κοινωνία.
Δεν πιστεύω, λοιπόν, ότι η Διάσκεψη των Προέδρων είναι το κατάλληλο όργανο ή δεν πιστεύω ότι νομιμοποιούμεθα να δώσουμε τέτοιες αρμοδιότητες στη Διάσκεψη των Προέδρων. 'Άποψή μου και πρόταση είναι η επιλογή να γίνεται κατευθείαν από τη Βουλή. Δεν ξέρω αν ο Κανονισμός εσωτερικά μπορεί να προβλέψει κάποια εσωτερική διαδικασία ανάδειξης, αλλά το μόνο όργανο που μπορεί κατά το Σύνταγμα να παίρνει αποφάσεις και να έχουν εφαρμογή στο πολιτειακό σύστημα είναι η ίδια η Βουλή. Επομένως η Βουλή να αποφασίζει για το ποιοι θα αναλαμβάνουν αυτό το έργο και δεν κρύβω βέβαια, ότι η πλειοψηφία της Βουλής θα αποφασίζει. Δεν μπορώ αυτήν τη στιγμή να σκεφθώ κατά ποίον άλλον τρόπο θα μπορούσε να είναι πιο διακομματική η υπόδειξη αυτών των μελών.
Ως προς το ρόλο των μελών της Αρχής αυτής, παρατίθενται εδώ οι αρμοδιότητες, οι οποίες είναι πλήρεις, εξονυχιστικές, αλλά θα έλεγα, ότι επειδή με το άρθρο 7 δόθηκε η δυνατότητα επεξεργασίας και ευαίσθητων δεδομένων από δημοσιογράφους και δημοσιογραφικούς οργανισμούς, θα έπρεπε εδώ να συνδεθεί οπωσδήποτε η Αρχή με τον Κώδικα Δεοντολογίας των δημοσιογράφων. 'Έχω υπόψη μου, τι προβλέπεται στον ιταλικό νόμο. Δηλαδή, η άδεια που δίνεται για την επεξεργασία δεδομένων από δημοσιογραφικούς οργανισμούς, στα πλαίσια της εκτελέσεως του δημοσιογραφικού λειτουργήματος, συνδέεται με τον Κώδικα Δεοντολογίας και προβλέπεται εκεί, ότι αν δεν υπάρχει Κώδικας Δεοντολογίας, η Αρχή συντάσσει εκείνη Κώδικα Δεοντολογίας, επί τη βάσει του οποίου θα γίνεται η αποδελτίωση ευαίσθητων δεδομένων για δημοσιογραφικούς σκοπούς.
Θα έλεγα, ότι στις υποχρεώσεις της Αρχής θα πρέπει να περιληφθεί και η σύνταξη σχεδίου Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εν αναφορά προς την επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
Επανέρχομαι στα πρώτα άρθρα, γιατί ήθελα να προτάξω τα θέματα της Αρχής, και συγκεκριμένα στο δικαίωμα αντίρρησης, στο άρθρο 13. Μπορεί το υποκείμενο, ο κάθε πολίτης, να δηλώσει στην Αρχή, ότι δεν επιθυμεί τα δεδομένα, που τον αφορούν, να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από οποιονδήποτε για λόγους προώθησης πωλήσεως αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξ αποστάσεως. Πρόκειται για το βομβαρδισμό που υφιστάμεθα από προσφορά αγαθών κ.λπ.. Καλός είναι αυτός ο περιορισμός, έτσι προβλέπεται παντού και η Αρχή υποχρεούται να καταρτίσει και μητρώο των πολιτών, που δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο. Αλλά πώς θα πάρει σάρκα και οστά αυτή η υποχρέωση; Λέει στο τέλος το άρθρο, "οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των σχετικών αρχείων έχουν την υποχρέωση να συμβουλεύονται πριν από κάθε επεξεργασία το εν λόγω μητρώο και να διαγράφουν από το αρχείο τους τα πρόσωπα της παραγράφου αυτής". Χωρίς η υποχρέωση αυτή να συνοδεύεται και από κάποιον εξαναγκασμό, δεν έχει και πολύ μεγάλη αξία. Το αποτέλεσμα θα είναι κανένας να μη συμβουλεύεται αυτό το αρχείο, όλοι να μας βομβαρδίζουν και να υποχρεώνεται ο πολίτης να καταβάλει και χρήματα για να ακολουθήσει τη διαδικασία των αντιρρήσεων και της διαγραφής. Και δεν ξέρω, αν αυτό το ποσό που θα έχει καταθέσει, θα του επιστραφεί σύμφωνα με τη διάταξη που ήδη ψηφίσαμε, που λέει "το ποσό αυτό επιστρέφεται στον αιτούντα αν αίτημα διόρθωσης ή διαγραφής των δεδομένων κριθεί βάσιμο, είτε από τον υπεύθυνο της επεξεργασίας είτε από την Αρχή, σε περίπτωση προσφυγής του σε αυτήν.
Εδώ υποβάλλουμε τον καθένα μας σε μια δοκιμασία ή να βομβαρδίζεται ή, προκειμένου να προφυλαχθεί από τον βομβαρδισμό, να κάνει κάθε φορά μια περίπλοκη διαδικασία και ίσως να χάνει και χρήματα.
'Έρχομαι στην προσωρινή δικαστική προστασία, στο άρθρο 14. Πρόκειται για την αυτοποιημένη επεξεργασία προσωπικών στοιχείων από διοικητική αρχή, το Δημόσιο ή Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου ή φυσικό πρόσωπο, για αξιολόγηση της προσωπικότητας του προσώπου και ιδίως της αποδοτικότητάς του στην εργασία, της οικονομικής φερεγγυότητος, της αξιοπιστίας και της εν γένει συμπεριφοράς, δηλαδή πρόκειται για την παρακολούθηση που κάνει είτε το Δημόσιο για τους διοικουμένους και τους επιβάλλει, ανάλογα με την επεξεργασία που γίνεται, ορισμένες υποχρεώσεις, είτε για την παρακολούθηση που κάνει ο εργοδότης.
Εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα λειτουργίας. Βεβαίως πρέπει να έχει το δικαίωμα να προσφεύγει στο δικαστήριο ο διοικούμενος ή ο εργαζόμενος, αλλά αυτή η διαδικασία είναι δύσκολη και περίπλοκη από τη μια για την πλευρά του εργαζομένου, αλλά μπορεί να αποβεί και εξαιρετικά άδικη για την πλευρά του εργοδότη. Διότι μπορεί να συνάπτει κάποιος μια σύμβαση εργασίας, να προσφέρει τις υπηρεσίες του υπό ορισμένους όρους, όπου και η αυτοματοποιημένη επεξεργασία των προσωπικών του στοιχείων έχει γίνει αντικείμενο της σύμβασης και την έχει δεχθεί ο εργαζόμενος -δηλαδή έχει συγκατατεθεί στο να παρακολουθείται η αποδοτικότητά του- και εν συνεχεία όμως προσφεύγει στα δικαστήρια.
Δεν έχω συγκεκριμένη πρόταση αυτήν τη στιγμή για το πώς θα μπορούσαμε να το κάνουμε λειτουργικό το άρθρο αυτό, και προς την πλευρά εκείνων που κάνουν την επεξεργασία και προς την πλευρά εκείνων που υφίστανται την επεξεργασία. Γι'αυτό καλύτερα θα ήταν, να μας έδινε εξηγήσεις ο κύριος Υπουργός και να μας πει, σε τι αναφέρεται. Σε προσωρινά μέτρα της εργατικής διαδικασίας; Σε διοικητική προσφυγή και τι είδους; Αίτηση ακυρώσεως; Η διοικητική διαφορά υπάγεται εδώ;
Εν πάση περιπτώσει, είναι μια γενική και ασαφής διατύπωση, που εγώ βρίσκω δυσκολία να την εντάξω στο δικονομικό μας σύστημα, και το διοικητικό και στην πολιτική διαδικασία.
'Όσον αφορά τις κυρώσεις είναι αρκετά αυστηρές για όσους παραβαίνουν αυτές τις υποχρεώσεις και πιστεύω, ότι μπορεί να λειτουργήσουν, εκτός εάν από τη συζήτηση προκύψουν άλλες παρατηρήσεις.[…]
'Έφερε μια διεύρυνση της επιτροπής ο κύριος Υπουργός. Καλύτερο είναι βέβαια να είναι περισσότερα τα μέλη. Αλλά νομίζω, ότι η αοριστία ως προς τα προσόντα και τις ιδιότητες, εξακολουθεί.
Εν πάση περιπτώσει, παρόλο που δεν είναι διατεθειμένος ο κύριος Υπουργός να συζητήσει περαιτέρω επ' αυτού, εγώ θα ήθελα και για τον κύριο Υπουργό αλλά και για τα Πρακτικά, να σημειώσω, κάτι που παρέλειψα να πω στην πρωτολογία μου και αφορά τις διοικητικές και τις ποινικές κυρώσεις.
Παντού αναφέρεται, ότι οι κυρώσεις αυτές -οι διοικητικές και οι ποινικές- επιβάλλονται και στα νομικά πρόσωπα και στις ενώσεις και ορίζεται ως υπεύθυνος, όπως λέει εδώ το άρθρο ο τυχόν εκπρόσωπος. Ερωτώ, ποιος είναι ο εκπρόσωπος της δημοσίας Αρχής; Το Δημόσιο έκανε την παράβαση. Ποιος θα είναι εκείνος, ο οποίος θα υποστεί την κύρωση; Ο Υπουργός; Τέλος πάντων ως προς τις διοικητικές κυρώσεις, θα πληρώσει το Δημόσιο. Αλλά στις ποινικές κυρώσεις τι θα γίνει;
Λέει εδώ η παρ. 9 του άρθρου 22: "Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος, αν υπεύθυνος επεξεργασίας δεν είναι φυσικό πρόσωπο, ευθύνεται ο εκπρόσωπος του νομικού προσώπου". Εδώ εντάξει, μπορούμε να τον βρούμε. Και συνεχίζει το άρθρο: "ή ο επικεφαλής της δημόσιας Αρχής ή υπηρεσίας ή οργανισμού, αν ασκεί και ουσιαστικά τη διοίκηση ή διεύθυνση αυτών.
Στο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου ή στη δημόσια υπηρεσία, π.χ. ας πούμε το ΚΕΠΥΟ, ποιος θα υποστεί τις κυρώσεις και τις διοικητικές, αλλά κυρίως τις ποινικές;
Εδώ έχω μια απορία και απλώς την θέτω, αν μπορεί κάποιος να μου απαντήσει.