ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΙΓ'-22 ΙΟΥΛΙΟΥ 1997(Ν.2517/1997):Συζήτηση της αρχής του Σ.Ν. Υπ. Παιδείας"Εκλογή Διδακτικού Προσωπικού των Α.Ε.Ι."(Κοιν. Εκπρόσωπος)
Με πραγματική έκπληξη ακούσαμε -ακόμα πιο οδυνηρή έκπληξη θα δοκίμαζε ο ελληνικός λαός αν παρακολουθούσε τον κύριο Υπουργό- ότι όλες αυτές οι μεγαλεπίβολες εξαγγελίες και οι βαρύγδουπες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες κάθε τόσο μας βομβαρδίζουν και οι οποίες προέρχονται, είτε από επίσημες είτε από ανεπίσημες πηγές του Υπουργείου Παιδείας, είναι "κάποιες φήμες", που κυκλοφορούν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και δημιουργούν κάποιες εντυπώσεις.
Θα ήμουν διατεθειμένη να αποκηρύξω αυτές τις φήμες και να δεχθώ ότι πρόκειται περί κακοβούλων διαδόσεων εάν δεν αφορούσαν πράγματι εξαιρετικά καίρια ζητήματα της παιδείας στη χώρα μας και αν δεν απασχολούσαν χιλιάδες οικογένειες, γονείς και παιδιά.
Είναι άραγε "κάποιες φήμες", το ότι από το Σεπτέμβριο θα πρέπει τα σχολεία, τα λύκεια, να ακολουθήσουν ένα καινούριο εκπαιδευτικό πρόγραμμα;[…]
Φαίνεται πλέον ότι είναι θελημένη η ασάφεια και η σύγχυση που δημιουργείτε γύρω από τα θέματα της παιδείας. Το σύστημα της δημιουργίας συνεχώς εντυπώσεων και ελπίδων, οι οποίες ανατρέπονται, θα πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει. Μια συνεχής φιλολογία απασχολεί τον ελληνικό λαό και τη κοινή γνώμη εδώ και έξι μήνες, για το τι πρόκειται να γίνει από τον επόμενο χρόνο: 'Οτι θα καταργηθούν οι εξετάσεις, ότι θα εισαχθεί νέο σύστημα ακαδημαϊκού εθνικού απολυτηρίου, ότι θα μπορούν οι φοιτητές να εισέρχονται χωρίς εξετάσεις στα πανεπιστήμια, ότι θα προκύψουν νέοι πτυχιούχοι σε νέους τομείς γνωστικών αντικειμένων, οι οποίοι θα έχουν ισότιμους τίτλους με τους άλλους που θα μπαίνουν με την κανονική διαδικασία. 'Ολα αυτά έχουν δημιουργήσει μία αφόρητη ανασφάλεια και απορία σε γονείς, σε παιδιά και σε όλο τον ελληνικό λαό. Κάποτε, το θέμα πρέπει να τελειώσει. Πρέπει να βγείτε κάποια στιγμή εσείς προσωπικά, υπεύθυνα και καθαρά, να πείτε τέλος πάντων σ' αυτά τα παιδιά, που θα αρχίσουν ένα νέο σχολικό έτος και ένα νέο πανεπιστημιακό έτος από το Σεπτέμβριο, τι επιτέλους τους περιμένει.
Διότι, εδώ στις εφημερίδες βγήκαν λεπτομέρειες περί των σχεδιαζομένων ρυθμίσεων, οι οποίες ανατρέπουν πάρα πολλές καταστάσεις και δημιουργούν πάρα πολλές απορίες. Βγαίνουν, παραδείγματος χάρη, τρεις ελεύθεροι κύκλοι σπουδών σε τρία πανεπιστήμια, τα οποία θα τροφοδοτήσουν, υποτίθεται, σε τέσσερα έως έξι χρόνια ή σε έξι έως οκτώ χρόνια, την ελληνική κοινωνία με πτυχιούχους κάποιων ειδικοτήτων, που καθίσταται παντελώς ασαφές πώς θα απορροφηθούν μέσα στην οικονομία και τι μέλλον διαγράφεται γι' αυτούς.
Επομένως, το θέμα που απασχολεί όλους μας και τον ελληνικό λαό, δεν είναι τι δήλωσε και τι δεν δήλωσε η Κυβέρνηση και πόσο έγινε σωστά αντιληπτή και πόσο παρεξηγήθηκε, αλλά το τι θα γίνει πράγματι καθαρά και ξάστερα από το Σεπτέμβριο, τι θα γίνει στο λύκειο, τι θα γίνει στα πανεπιστήμια και τι θα γίνει στις εισαγωγικές εξετάσεις.
Έρχομαι στο νομοσχέδιο. Κανένας δεν αμφισβήτησε -και είναι ολοφάνερο- ότι αυτό το νομοσχέδιο υπήρξε αποτέλεσμα συμφωνίας με τους εκπροσώπους του διδακτικού προσωπικού των πανεπιστημίων. Και είναι φως φανάρι ότι υπήρξε αποτέλεσμα κάποιας συμφωνίας, διότι προέκυψε μετά από την πολυήμερη απεργία, και γενομένη και απειληθείσα, των πανεπιστημιακών. Δεν ήταν προϊόν κάποιων συνομιλιών που έγιναν επί ανωτάτου επιπέδου για τη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής στην ανώτατη παιδεία. Θα ήταν πολύ αφελές να πιστέψουμε, ότι το αντικείμενο των συνομιλιών του Υπουργείου Παιδείας με τους εκπροσώπους του ΔΕΠ των πανεπιστημίων, ήταν πως θα φτιάξουμε το καλύτερο αυριανό πανεπιστήμιο.
Δεν ήταν αυτό, το αντικείμενο των συνομιλιών και συμφωνιών και πράγματι αυτό το νομοσχέδιο είναι προιόν συμφωνίας. Το θέμα ήταν πως θα τακτοποιηθούν οι ποικίλες εκκρεμότητες που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού εξαιτίας των αλλεπαλλήλων νομοθετικών ρυθμίσεων που υπήρχαν στο παρελθόν και των καταστάσεων που έχουν δημιουργηθεί.
Δεν θέλω να αγνοήσω ότι έχουν δημιουργηθεί δυσάρεστες καταστάσεις ότι έχουν υπάρξει αδικίες, οι οποίες πρέπει να διορθωθούν και ότι πράγματι θα έπρεπε να δοθεί λύση σε εκκρεμή ζητήματα, τα οποία από καιρό ζητούν τη λύση τους. Το ξέρετε πολύ καλά, κύριε Υπουργέ, ότι πάρα πολλές σύνοδοι πρυτάνεων έχουν ασχοληθεί με τα θέματα του διδακτικού προσωπικού, θέματα τα οποία θα έπρεπε να είχαν λυθεί προ πολλού και να μην είχαμε φτάσει στο σημείο να γίνουν και να απειληθούν απεργίες.
Είναι, λοιπόν, πράγματι, αποτέλεσμα διαλόγου το νομοσχέδιο, είναι πράγματι αποτέλεσμα συμφωνίας με τους εκπροσώπους του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, άρα είναι ολοφάνερο ότι είναι σύμφωνη η πανεπιστημιακή κοινότητα. Αλλά αυτό το αποτέλεσμα της συμφωνίας απέχει πολύ μακριά από το να κάνει τομές, όπως είπατε, στην ανώτατη παιδεία και να δημιουργεί νέες προοπτικές για τα πανεπιστήμια.
Γι' αυτό, καλύτερα θα είναι να είμαστε ρεαλιστές όλοι μας σε αυτήν την Αίθουσα. Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα κατ' εξοχήν ρεαλιστικό κόμμα και υπήρξε πολύ ρεαλιστική η θέση την οποία πήραμε. Είπαμε, δηλαδή, ότι ψηφίζουμε επί της αρχής το νομοσχέδιο, ως τι; 'Οχι ως νομοσχέδιο που κάνει τομές στην ανώτατη παιδεία και ανοίγει δρόμους στα πανεπιστήμια, αλλά ως νομοσχέδιο -προϊόν συμφωνίας με την πανεπιστημιακή κοινότητα, που τακτοποιεί χρόνιες εκκρεμότητες και σε κάποιο μέτρο διορθώνει αδικίες.
Επομένως, εάν το βάλουμε σε αυτήν τη διάσταση το νομοσχέδιο, δικαιολογεί τη θετική ψήφο μας επί της αρχής, υπό την έννοια την οποία εξέθεσα, αλλά βεβαίως δικαιολογεί και τους συναδέλφους εκείνους, οι οποίοι ετάχθησαν κατά του νομοσχεδίου, διότι πράγματι ομίλησαν επί θεμάτων αρχής και επί θεμάτων προοπτικών των πανεπιστημίων, προοπτικές τις οποίες δεν ανοίγει το νομοσχέδιό σας.
Θα ήθελα τώρα να επισημάνω το γεγονός, ότι το νομοσχέδιο δεν αλλάζει ριζικά καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί στα πανεπιστήμια και έχουν δημιουργήσει φραγμούς. Διότι για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, πάγιες ρυθμίσεις περιέχει μόνο το άρθρο 1 και όλο το υπόλοιπο νομοσχέδιο περιέχει μεταβατικές διατάξεις. Είπατε, λοιπόν, για να δικαιολογήσετε και να διασώσετε τη φιλοσοφία του άρθρου 1, ότι βασική προϋπόθεση για τη σωστή εφαρμογή του είναι να διαχωρίσουμε την εξέλιξη και μονιμοποίηση που προβλέπει αυτό το άρθρο -διότι δεν προβλέπει τίποτε άλλο, παρά μόνο εξέλιξη και μονιμοποίηση- από το θέμα του προγραμματισμού, δηλαδή της δημιουργίας των νέων θέσεων.
Εδώ βέβαια θα μου επιτρέψετε να σας πω, ότι ακόμα και αν παραδεχθούμε ότι οι οικονομικές δυνατότητες που έχετε, σας επιτρέπουν να εφαρμόσετε αυτό το σχήμα, δηλαδή τη διαφοροποίηση της εξέλιξης από τον προγραμματισμό δηλαδή σας επιτρέπει να δημιουργήσετε πολλές νέες θέσεις και επομένως να μπει νέο αίμα- ακόμα και εάν αυτό ισχύει, που το αμφισβητώ, πάλι σε μερικά χρόνια στο ίδιο αποτέλεσμα θα έχουμε φτάσει, ακόμη και με τις νέες θέσεις και με το νέο αίμα που θα βάλετε. Διότι από τη στιγμή που διατηρείτε πάγιες ρυθμίσεις, οι οποίες μονιμοποιούν κατά κάποιον τρόπο και δίνουν τόσες πολλές δυνατότητες σε εκείνους που μπαίνουν ώστε να μείνουν, σε μερικά χρόνια, κύριε Υπουργέ, πάλι τα πανεπιστήμια θα είναι φρακαρισμένα, όσο και εάν ανοίξετε με τον προγραμματισμό το δρόμο για νέες θέσεις.
Βέβαια είναι δύσκολη η θέση σας, είναι και λίγο σκληρή η μοίρα σας, να είσθε ο τελευταίος Υπουργός -μετά από όσους Υπουργούς του ΠΑ.ΣΟ.Κ. προηγήθηκαν στο Υπουργείο Παιδείας- και να μιλάτε για προγραμματισμό και για νέες θέσεις. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε, κύριοι συνάδελφοι, ότι από το 1993 μέχρι το τέλος του 1995, δηλαδή τα χρόνια του ΠΑ.ΣΟ.Κ., δεν προκηρύχθηκε ούτε μία καινούρια θέση στα πανεπιστήμια.
Επομένως, πώς να πιστέψουμε τον κύριο Υπουργό και πώς να ελπίσουμε στον προγραμματισμό, στην αύξηση των θέσεων και στην εισαγωγή νέου αίματος, όταν υπάρχει, πρώτον, ένα τόσο βεβαρημένο παρελθόν, και δεύτερον, όταν είναι δεδομένες οι οικονομικές δεσμεύσεις που υπάρχουν για τα πανεπιστήμια και επομένως, υπάρχει οικονομική τροχοπέδη.
Τώρα να συζητήσουμε λιγάκι και το θέμα του μέλλοντος των πανεπιστημίων και αν πράγματι αυτές οι διατάξεις του άρθρου 1, τις οποίες εισάγετε, ανοίγουν κάποιο μέλλον. 'Έχω πολλές επιφυλάξεις και έχουμε και ως παράταξη επιφυλάξεις, και επιφυλασσόμαστε το μέλλον των πανεπιστημίων να το αντιμετωπίσουμε διαφορετικά ως Νέα Δημοκρατία.
Πιστεύω ότι πρέπει να μπουν σοβαροί περιορισμοί στον προσωποπαγή χαρακτήρα των θέσεων, που τείνει να δώσει το νομοσχέδιό σας με το άρθρο 1. Δηλαδή όποιος εισέλθει στην κατώτερη βαθμίδα του λέκτορα, με τις κατοχυρώσεις του δικαιώματος εξέλιξης, τις οποίες δίδει το νομοσχέδιο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα φτάσει με μία τρόπον τινά δημοσιοϋπαλληλική εξέλιξη στην τελική βαθμίδα. 'Άλλοι θα το καταφέρουν δυσκολότερα, άλλοι θα το καταφέρουν ευκολότερα.
Το γεγονός βέβαια ότι παρεμβάλλονται ανοιχτές διαδικασίες, είναι μια κάποια εξασφάλιση αξιοκρατίας, αλλά φοβούμαι, ξέροντας τα πανεπιστημιακά από μέσα, ότι είναι μόνο κατά το φαινόμενο εξασφάλιση της αξιοκρατίας. Διότι, όποιος καθιερωθεί μέσα στη βαθμίδα του με ειδικές κατοχυρώσεις του δικαιώματος εξέλιξης, είναι δύσκολο να απομακρυνθεί, ακόμα και αν δεν παρέχει τα εχέγγυα της αξιοκρατίας.
Επίσης, τα χρόνια κατ' αρχήν που βάζετε για την εξέλιξη, σε συνδυασμό με τη μονιμοποίηση του επίκουρου, είναι πράγματι ασφυκτικά. Δηλαδή ένας λέκτορας, που μένει τρία χρόνια -προκηρύσσει ο ίδιος τη θέση του, και προάγεται στη βαθμίδα του επίκουρου- σε άλλα τρία χρόνια, δηλαδή συνολικά σε έξι χρόνια, μπορεί να γίνει μόνιμος μέσα στο πανεπιστήμιο. Αυτό είναι μια υπερβολική διευκόλυνση, που μεθαύριο θα τη βρούμε όλοι μπροστά μας, ακόμα και στις νέες θέσεις που θα πληρωθούν -ας ευχόμαστε ότι θα υπάρξουν αυτές οι νέες θέσεις- με τον προγραμματισμό.
Η απορία μου είναι, γιατί να δίδεται πρώτα το δικαίωμα της μονιμοποίησης; Ο επίκουρος μετά τα πρώτα τρία χρόνια, κάνει πρώτα αίτηση για μονιμοποίηση και μετά, αφού εξασφαλίσει τη μονιμοποίηση, κάνει αίτηση και για εξέλιξη. Αυτό είναι αντιφατικό σε σχέση με τις αρχές, τις οποίες μας εκθέσατε προηγουμένως. Το δικαίωμα της εξέλιξης πρέπει να προηγείται, διότι αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να υπάρξει πρόοδος, να υπάρξει εξέλιξη μέσα στο διδακτικό προσωπικό, να υπάρχει μία άνοδος συνεχής του πανεπιστημιακού δάσκαλου. 'Άρα, το δικαίωμα της εξέλιξης είναι αυτό που ενδιαφέρει πρώτο και μόνο σε ακραίες περιπτώσεις, σ' εκείνες δηλαδή τις περιπτώσεις, τις οποίες αναφέρατε, δεν χρειάζεται να τα επαναλάβω, μόνο κατ' εξαίρεση δίδεται το δικαίωμα της μονιμοποίησης ως μία διέξοδος, ως μια χειρονομία, ας πούμε, επιεικείας προς εκείνους οι οποίοι προσφέρουν μία υπηρεσία, αλλά δεν έχουν τα προσόντα και τα εχέγγυα για να εξελιχθούν περαιτέρω.
'Ένα άλλο στοιχείο που θα ήθελα να θίξω, είναι μια κακή πλέον κατάσταση, που έχει δημιουργηθεί στα πανεπιστήμια, από το γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον προσωπικό για να κάνει επικουρικά και βοηθητικά έργα. Αυτήν τη στιγμή εξελίσσονται, με όλες αυτές τις δυνατότητες που δίνετε στις μεταβατικές διατάξεις, αλλά φοβούμαι και στις πάγιες, όλοι προς τα πάνω, όλοι ανεβαίνουν και γίνονται επίκουροι ή αναπληρωτές καθηγητές και δεν υπάρχουν άνθρωποι, εκπαιδευτικό προσωπικό, να κάνει την τρέχουσα εκπαιδευτική διαδικασία, δεχόμενο τις υποδείξεις και -γιατί όχι- τις εντολές των καθηγητών ανωτέρων βαθμίδων.
Στη νομική σχολή δεν υπάρχουν άνθρωποι για να κάνουν επιτήρηση, όταν διεξάγεται μία άσκηση ή γραπτή εξέταση και δικαιωματικά όλοι αρνούνται να πάνε να κάνουν αυτό το έργο -επίκουροι, αναπληρωτές ακόμη και λέκτορες- διότι σύμφωνα με το νόμο έχουν το δικαίωμα της αυτοδύναμης πανεπιστημιακής διδασκαλίας.
Επομένως, επαφίεται στις καλές διαπροσωπικές σχέσεις το κατά πόσον μέλη του ΔΕΠ θα εκτελέσουν αυτό το αναγκαίο διδακτικό έργο, που είναι στην ουσία επικουρικό και όχι πρωτότυπο.
'Έχω την εντύπωση - και το πιστεύουμε στη Νέα Δημοκρατία και θα το εκτιμήσουμε μελλοντικά- ότι θα πρέπει να γίνουν βασικές τομές και βασικές αλλαγές στη δομή του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού των πανεπιστημίων για το μέλλον. Δεν μπορούμε φυσικά να θίξουμε τις καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί, δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ανατροπές μέσα στα πανεπιστήμια, διότι είμαστε υποχρεωμένοι να προχωρήσουμε συμβιβαζόμενοι με τις καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί. Αλλά εκείνο που δεν δικαιούμεθα να κάνουμε -και φοβούμαι ότι το κάνετε εσείς, κύριε Υπουργέ, με τις ρυθμίσεις σας- είναι, τις προϋποθέσεις που δημιουργούν αυτές τις δυσάρεστες καταστάσεις, να τις διαιωνίζουμε στο μέλλον.
Κάποτε θα πρέπει να πάρουμε την απόφαση να κοιτάξουμε εξ υπαρχής τη διάρθρωση του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, να περιορίσουμε σε πολύ περιορισμένα πλαίσια και μόνο ως εξαίρεση τα δικαιώματα που αναφέρατε -το δικαίωμα της μονιμοποίησης και της εξέλιξης, όχι βέβαια της φυσιολογικής εξέλιξης, που αυτό είναι όντως ένα δικαίωμα, αλλά της προσωποπαγούς εξέλιξης, το οποίο εισάγετε εδώ- και να πάρουμε και τη σωστή απόφαση να εισαγάγουμε πλέον στα πανεπιστήμια το επικουρικό προσωπικό, το οποίο θα απορροφήσει το νέο φυτώριο που βγαίνει από τα πανεπιστήμια. Πώς θα μπουν μέσα στα πανεπιστήμια όλοι αυτοί οι πραγματικά ταλαντούχοι και αξιόλογοι νέοι που βγαίνουν από τα πανεπιστήμια, αν δεν υπάρξουν πολλές θέσεις, ας πούμε, "χαμηλού" επιπέδου, εάν δεν υπάρξουν οι πρώτες θέσεις μαθητείας του βοηθητικού και επικουρικού προσωπικού, ώστε μετά σε μία δεύτερη βαθμίδα να ακολουθήσει η αναδιάρθρωση του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού με πραγματικά αξιοκρατικές αρχές και πραγματικά αξιοκρατικές διαδικασίες;