ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΚΓ'-28.8.2001(Ν.2943/2001):Σ.Ν. Υπ. Δικαιοσύνης"Έκτιση ποινών εμπόρων ναρκωτικών και άλλες διατάξεις"
Δεν θα επαναλάβω την κριτική που διατυπώθηκε για την αποσπασματικότητα και για την έλλειψη συνοχής των άρθρων του νομοσχεδίου. Η θέση μου για το νομοσχέδιο πάντως είναι θετική, διότι διορθώνει λάθη. Όσο και αν η κατάσταση που έχει δημιουργήσει το ΠΑΣΟΚ στη δικαιοσύνη είναι αφόρητη, όταν σημειώνονται κάποια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση είμαστε υποχρεωμένοι να τα στηρίζουμε, παρόλο που διαφωνούμε ριζικά με τις θέσεις της Κυβέρνησης σε πολλά θέματα της Δικαιοσύνης.
Άλλωστε αυτήν την τακτική τη ζήσαμε ήδη από τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο. Θεωρώ ότι η υπουργία του ήταν ένα ορόσημο για την επάνοδο στο σωστό δρόμο στα θέματα της Δικαιοσύνης. Εμείς οι παλαιότεροι δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τη λαίλαπα που ενέσκηψε στη δικαιοσύνη το 1994 με τις εγκληματικές επεμβάσεις που έγιναν στον Ποινικό Κώδικα, στις δικονομίες και στον οργανισμό των δικαστηρίων. Οι θεσμοί της Δικαιοσύνης υπέστησαν ζημιές σ' αυτό το διάστημα. Αναγκαζόμαστε, λοιπόν, να είμαστε ευχαριστημένοι με τα σταδιακά βήματα επανόδου σε σωστές θέσεις, βήματα που έχουν ήδη σημειωθεί από την υπουργία του Ευάγγελου Γιαννόπουλου.
Φαίνεται ότι σιγά σιγά σε πολλά θέματα την ίδια τακτική υιοθετεί και ο νυν Υπουργός Δικαιοσύνης όπως κάνει τώρα στο θέμα της αυστηρότερης μεταχείρισης των διακινητών ναρκωτικών.
Επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω αυτό το νομοσχέδιο σαν μία αφορμή για να κάνω κάποιες γενικότερες παρατηρήσεις για την παντελή έλλειψη ρεαλιστικής σωφρονιστικής πολιτικής από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο φαίνεται ότι από άποψη εφαρμογής της σωφρονιστικής πολιτικής διαπνέεται από ένα και μοναδικό όραμα: Πώς θα αποσυμφορηθούν οι φυλακές. Δεν ψέγω το Υπουργείο για έλλειψη σωστών ιδεών αντεγκληματικής και κυρίως σωφρονιστικής πολιτικής, ιδέες που τις είδαμε να διατυπώνονται ωραία σε διάφορα νομοθετήματα: Και στον Ποινικό Κώδικα υπάρχουν διατάξεις σωφρονιστικής πολιτικής, και ο Σωφρονιστικός μας Κώδικας είναι πάρα πολύ καλός και σύγχρονος. Τι ισχύει όμως απ΄ όλα αυτά και τι εφαρμόζεται; Πλέον του ημίσεως Σωφρονιστικός Κώδικας τελεί εν αναστολή εφαρμογής, διότι δεν υπάρχουν οι υποδομές.
Ο Ποινικός Κώδικας, που διαθέτει κάποιες σωστές διατάξεις αντεγκληματικής πολιτικής, είναι ανεφάρμοστος ακριβώς διότι δεν υπάρχουν οι δυνατότητες εφαρμογής αυτής της πολιτικής.
Συνεπώς βρισκόμαστε προ ενός φαινομένου, ενός Υπουργείου το οποίο διαθέτει εκ πρώτης όψεως τη βούληση για την εφαρμογή μιας σωστής σωφρονιστικής πολιτικής, όπως εκφράζεται με τους διαφόρους νόμους, και στην πραγματικότητα μιας παντελούς έλλειψης ρεαλισμού και δυνατότητας εφαρμογής της σωφρονιστικής πολιτικής. 'Έτσι φθάσαμε στο χάλι των φυλακών, που βρισκόμαστε, και κατέληξε το Υπουργείο Δικαιοσύνης να ψηφίζει αλλεπάλληλες διατάξεις αποσυμφόρησης των φυλακών, δηλαδή, με άλλα λόγια, παροχής προνομίων για γρηγορότερη αποφυλάκιση, ώστε να αδειάζουν οι χώροι κράτησης, με αποτέλεσμα βέβαια τα θλιβερά φαινόμενα αποφυλακίσεων εγκληματιών και ζήσαμε και τη δικαιολογημένη αγανάκτηση της κοινής γνώμης.
H υφ΄ όρον απόλυση και οι άδειες κρατουμένων που περιορίζονται αυτήν τη στιγμή, όσον αφορά τους διακινητές ναρκωτικών είναι πάρα πολύ χρήσιμοι θεσμοί. Είναι, θα έλεγα, κορωνίδες της σωφρονιστικής πολιτικής, διότι η υφ' όρον απόλυση δίνει τη δυνατότητα στον κρατούμενο που έχει τις προϋποθέσεις να επανενταχθεί στην κοινωνία, να το δοκιμάσει αυτό, ενώ θα εκτίει ποινή, η δε άδεια δίνει τη δυνατότητα στον κρατούμενο να επανασυνδέεται με το κοινωνικό και οικογενειακό του περιβάλλον και σταδιακά να εντάσσεται και αυτός ομαλά στην κοινωνική διαβίωση. Αλλά η επιτυχία τους εξαρτάται 100% από τις ουσιαστικές προϋποθέσεις υπό τις ποίες χορηγούνται αυτά τα προνόμια και από τις διαδικαστικές προϋποθέσεις, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο αποφασίζονται.
Ακούμε, λοιπόν, συχνά -και δικαίως- να αγανακτεί η κοινή γνώμη και να ψέγει τα δικαστήρια και να λέει, αυτόν γιατί τον έβγαλαν από τη φυλακή; Γιατί, όσον αφορά τις άδειες, το δικαστικό όργανο, που συναποφασίζει έδωσε άδεια και κυρίως ως προς την υφ΄ όρον απόλυση, γιατί αποφάσισε το δικαστήριο να βγει έξω. Και ψέγουν τα δικαστήρια. Αλλά δεν φταίνε τα δικαστήρια. Δεν φταίνε και οι δικαστές. Διότι σιγά-σιγά η πολιτική που εφαρμόστηκε, στο θέμα τουλάχιστον της υφ΄ όρον απόλυσης, είναι να αποδυναμωθεί ο θεσμός εκ των έσω, να μην υπάρχουν στην πραγματικότητα ουσιαστικές προϋποθέσεις χορήγησης και να παραμείνει ένας και μόνο όρος για την εκτίμηση του δικαστηρίου, εάν θα δώσει ή δεν θα δώσει την υφ' όρον απόλυση, η καλή διαγωγή των κρατουμένων στη φυλακή.
Και ερωτώ -και το διαπίστωσε το Υπουργείο- ένας διακινητής ναρκωτικών, γιατί να μην έχει καλή διαγωγή στη φυλακή, να αποφύγει τις πειθαρχικές ποινές; Αφήστε δε που οι πειθαρχικές ποινές μετά δύο χρόνια παραγράφονται και επομένως δεν μπορεί να τις λάβει υπόψη του και το δικαστήριο. Και όλα αυτά συμβαίνουν, γιατί έφυγε ως προϋπόθεση ουσιαστική για τη χορήγηση του ευεργετήματος η εκτίμηση της προσωπικότητας και της επικινδυνότητας του εγκληματία, την οποία το δικαστήριο θα μπορούσε να εκτιμήσει όχι μόνο από την καλή διαγωγή -είναι και αυτό ένα κριτήριο- αλλά και από τη βαρύτητα της πράξης και από όλες τις συνθήκες που συνόδευσαν την τέλεση της πράξης και τη συμπεριφορά του κρατουμένου, όχι μόνο μέσα στη φυλακή, αλλά και έναντι του θύματος και έναντι και άλλων παραγόντων που συνέπραξαν στη διάπραξη αυτού του εγκλήματος, το οποίο έχει τελέσει.
Συνεπώς τα λέω αυτά για να υποδείξω και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ένα περαιτέρω βήμα "διόρθωσης ημαρτημένων", δηλαδή την επανεξέταση ολόκληρου του θεσμού της υφ' όρον απόλυσης, διότι εγκληματίες σκληροί και απροσάρμοστοι δεν είναι μόνο όσοι διακινούν ναρκωτικά, αλλά υπάρχουν και άλλα εγκλήματα. Δεν ξέρω, αυτοί που διαπράττουν μαστροπείες και επιδίδονται στο εμπόριο λευκής σαρκός ή σε άλλα εγκλήματα βαρύτατα, γιατί να έχουν καλύτερη μεταχείριση ως προς αυτούς τους θεσμούς από τους διακινητές ναρκωτικών!
Το θέμα δεν λύνεται, λοιπόν, μόνο με το να ξεχωρίζουμε κατηγορίες και να αυστηροποιούμε τις διατάξεις, αλλά χρειάζεται μια επανεξέταση και επάνοδο σε κάποια κριτήρια ουσιαστικά, που θα βοηθήσουν τα δικαστήρια να κάνουν σωστότερες εκτιμήσεις και να μην υφίστανται τον κόλαφο και την κριτική της κοινής γνώμης, ότι τα δικαστήρια φταίνε που τους βγάζουν έξω.
Ένα άλλο στοιχείο, και το λέω πάλι για να βοηθήσω το Υπουργείο Δικαιοσύνης, είναι πώς θα εφαρμόζεται αυτός ο θεσμός της υφ΄ όρον απόλυσης. Τώρα δίνεται και ο μόνος όρος που τίθεται στον κρατούμενο είναι να εμφανίζεται κάθε δεκαπέντε μέρες νομίζω ή ένα μήνα στο αστυνομικό τμήμα και να λέει "παρών". Αυτός είναι ο ρόλος της υφ΄ όρον απόλυσης; Ή είναι να παρακολουθηθεί ο κρατούμενος που διάγει εν ελευθερία, εάν χρησιμοποιεί αυτόν το θεσμό, στο να βελτιώνεται και να επανεντάσσεται στο κοινωνικό σύνολο; Και γι' αυτόν το ρόλο πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι, πρέπει να υπάρχουν όργανα της πολιτείας, που θα επιδίδονται σ΄ αυτό το έργο. Είναι οι λεγόμενοι επιμελητές κοινωνικής αρωγής. Και μη νομίζετε ότι δεν υπάρχουν. Στον Ποινικό Κώδικα τους έχουμε θεσμοθετήσει επί υπουργίας Αθανάσιου Κανελλόπουλου το 1991. Τους είδατε πουθενά; Ούτε συγκροτήθηκε ποτέ το Σώμα ούτε κατεβλήθη ποτέ καμία προσπάθεια να δημιουργηθεί αυτός ο θεσμός των επιμελητών κοινωνικής αρωγής. Είναι οι probation officers όπως λέγονται στο αγγλοσαξωνικό δίκαιο, που είναι λίγο διαφορετικά βέβαια τα πράγματα.
Και επανέρχομαι, κύριε Πρόεδρε, σε αυτό που ξεκίνησα. Υποβιβάζεται τελικά η υφ΄ όρον απόλυση σε ένα μέτρο για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Αφήνεται ελεύθερος ο κρατούμενος και, αν πετύχει πέτυχε, αν δεν πετύχει δεν πέτυχε.
Αφήνω επίσης και κάποιους άλλους θεσμούς, κύριοι συνάδελφοι, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν πραγματικά σε μια σωστή αντεγκληματική πολιτική, όπως είναι οι εναλλακτικές ποινές και η ημιελεύθερη διαβίωση, που όλα αυτά τα έχουμε στη νομοθεσία μας και πολύ ωραία διατυπωμένα και τίποτα από αυτά δεν εφαρμόζεται. Η εφαρμογή όλων αυτών των διατάξεων έχει ανασταλεί, διότι δεν υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής τους.
Συνεπώς, είναι καλό το νομοσχέδιο που συζητάμε, όχι απλά διότι κάνει κάποια βήματα "διόρθωσης ημαρτημένων", αλλά και διότι τουλάχιστον μας δίνει την αφορμή να πούμε μερικά πράγματα, εν τη ελπίδι ότι ο Υπουργός Δικαιοσύνης θα κοιτάξει τα πράγματα και από την άλλη όψη τους και θα προσπαθήσει να κάνει μερικά σωστά βήματα, στα οποία θα μας βρει οπωσδήποτε συνεργούς.