ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ Λ'-31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2000:Πρόταση νόμου Ν.Δ. Υπ. Δικαιοσύνης"Εγγυήσεις διαφάνειας κατά την σύναψη συμβάσεων δημ. έργων,προμηθειών και υπηρεσιών"
Η πρόταση νόμου, την οποία έχουμε καταθέσει στη Βουλή, θίγει βέβαια ένα επιμέρους θέμα του όλου τεραστίου ζητήματος της διαφάνειας στην ανάθεση δημοσίων έργων, προμηθειών και συμβάσεων του δημοσίου. Αποτελεί όμως ένα πάρα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα του τρόπου με τον οποίο έχει αντιμετωπίσει το ΠΑΣΟΚ το τεράστιο πρόβλημα της διαπλοκής πολιτικής και οικονομικών συμφερόντων.
Βέβαια τελευταία είδαμε να διακατέχεται το ΠΑΣΟΚ από ένα σύνδρομο εναντίον της διαπλοκής και της αδιαφάνειας, φθάσαμε μέχρι το σημείο ο κ. Παπαντωνίου να προτείνει και συνταγματική κατοχύρωση της διαφάνειας. Ωστόσο και η τελευταία αυτή εξέλιξη, που ευχάριστη είναι από άποψη φαινομένου, δεν μας πείθει καθόλου για την ειλικρίνεια των προθέσεων και για το πού πραγματικά θα οδηγηθούμε στο τεράστιο αυτό ζήτημα που απασχολεί τον τόπο.
Το Σύνταγμα, κύριε Πρόεδρε, μπορεί να δώσει λύση, αλλά καθώς ξέρετε και στη Συνταγματική ακόμα Αναθεώρηση η πλειοψηφία έχει όπως λέμε το πάνω χέρι.
Εν πάση περιπτώσει, εμείς ως Νέα Δημοκρατία έχουμε κάνει σοβαρότατες προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαφάνειας στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος και αισθανόμαστε πραγματικά μειωμένοι και παραμερισμένοι από το γεγονός ότι καμία από τις προτάσεις μας μέχρι σήμερα δεν έτυχε ούτε καν της επιδοκιμασίας από το κυβερνών κόμμα. Ας αφήσω μάλιστα κατά μέρος ότι η παράταξή μας υπήρξε το μέγα θύμα της διαπλοκής και η κυβέρνησή μας τα χρόνια 1990-1993 υπήρξε πραγματικά μία κυβέρνηση, η οποία δεινοπάθησε από τις δυνάμεις τις οποίες είχε ενισχύσει και καθιερώσει το ΠΑΣΟΚ μέχρι τότε. 'Αλλωστε έχει δώσει ασυγχώρητα δείγματα αμετανοησίας το ΠΑΣΟΚ μέχρι σήμερα με τη συστηματική άρνηση της αποδοχής προτάσεων, που θα έβαζαν κάποιο φραγμό σ' αυτό το φαινόμενο.
Θυμίζω ότι απορρίφθηκε η πρόταση νόμου της Νέας Δημοκρατίας για την καθιέρωση της ανεξάρτητης διοικητικής αρχής, που θα ήλεγχε τις συμβάσεις και τις προμήθειες για την ανάθεση των δημοσίων έργων. Και διερωτώμαι ποια θα είναι η πρόταση του ΠΑΣΟΚ στη Συνταγματική Αναθεώρηση, αν δεν είναι πραγματικά η καθιέρωση μιας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής.
Υπενθυμίζω ότι το ΠΑΣΟΚ έχει δραματικά υποβαθμίσει το ρόλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και η τελευταία ανάθεση των συμβάσεων στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου μάλλον προσχηματική φαίνεται να είναι. 'Εχει ψηφίσει το ΠΑΣΟΚ -αυτό είναι το χειρότερο- εγκατεσπαρμένες διατάξεις στις αρμοδιότητες των Υπουργείων, που διευκολύνουν τις απευθείας αναθέσεις ιδίως, όσον αφορά τη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων. Από ειδική ενασχόληση έχω υπόψη μου τουλάχιστον τις διατάξεις που αναφέρονται στη διαχείριση του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης από το Υπουργείο Παιδείας και εκεί πραγματικά με διάταξη, που ψηφίστηκε στη Βουλή οι ελεγχόμενοι, από το Υπουργείο Παιδείας, ενδιάμεσοι λεγόμενοι φορείς μπορούν ανεξέλεγκτα να κάνουν απευθείας αναθέσεις με το πρόσχημα βέβαια και την πραγματική δικαιολογία ότι εξαντλούνται οι προθεσμίες και τα κονδύλια και πρέπει να γίνει γρήγορη απορρόφηση.
Εν πάση περιπτώσει, κύριε Πρόεδρε, εμείς και αυτήν τη φορά φέρνουμε μία πρόταση λογική, η οποία αποβλέπει σ' αυτόν τον κοινό όπως διαφαίνεται πλέον σκοπό.
Φυσικά δεν λύνει το πρόβλημα της διαπλοκής πολιτικής και οικονομικών συμφερόντων ούτε αντιμετωπίζει στο σύνολό του το πρόβλημα της διαφάνειας. Αλλά είναι τουλάχιστον μία χαρακτηριστική πρόταση, όπως είναι χαρακτηριστική από την ανάποδη και η ρύθμιση που ισχύει και την οποία προσπαθούμε αυτήν τη στιγμή να αποτρέψουμε.
Τι γίνεται, κύριε Πρόεδρε και κύριοι συνάδελφοι, στην πραγματικότητα; Δυστυχώς δεν πρόλαβα να φέρω και επώνυμες περιπτώσεις δημοσίων έργων, προμηθειών και συμβάσεων του δημοσίου που εκδικάστηκαν στα δικαστήρια και συγκεκριμένα στο Συμβούλιο Επικρατείας για να φανεί από την πραγματικότητα, πού οδηγεί η ρύθμιση του ν. 2522/97 που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ για την προσωρινή δικαστική προστασία. Τί γίνεται στην πραγματικότητα. Προκηρύσσεται ένας διαγωνισμός με φωτογραφικές διατάξεις ή χωρίς φωτογραφικές διατάξεις αλλά γίνεται η κατακύρωση, ώστε να επιλέγεται π.χ. ο εικοστός όγδοος στη σειρά, ο ακριβότερος και δεν ξέρω τι άλλο, με τις γνωστές δικαιολογίες της μοναδικότητας. Αναλαμβάνει το έργο και αρχίζει αμέσως την εκτέλεση, κάνοντας ορισμένες δαπάνες. Ο πρώτος, ο δεύτερος, ο δικαιούχος εν πάση περιπτώσει, προσφεύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας. Και αν επιτύχει μία αναστολή του έργου, που δεν την πετυχαίνει πάντοτε, κάτι γίνεται.
Αλλά αν δικαιώνεται έπειτα από δύο τρία χρόνια; Εν τω μεταξύ ο παράνομος εκτελεί το έργο και όταν πλέον βγει η δικαστική απόφαση που δικαιώνει το νόμιμο το δημόσιο βρίσκεται, υποτίθεται, προ του διλήμματος: 'Η να αναθέσει σε εκείνον, που εκτελεί ήδη τη σύμβαση αν το έργο είναι προχωρημένο, τη συνέχισή της και να αποζημιώσει, όπως ψηφίσθηκε ο νόμος με την ευχέρεια που δίνει η κοινοτική οδηγία, εκείνον που αδικήθηκε ή να γίνει το ανάποδο, να ανατεθεί το έργο στο δικαιούχο, αλλά και εκείνος που το πήρε παρανόμως να αποκατασταθεί πλήρως αποζημιούμενος. Δηλαδή, διπλή ζημιά του δημοσίου και τακτοποίηση όλων, κυρίως του ημετέρου.
Το τραγελαφικό όμως είναι ότι αυτήν την κρίσιμη εκτίμηση, για το αν θα συνεχισθεί το έργο και ποιος θα αποζημιωθεί και πώς θα αποζημιωθεί, την κάνει ο ένοχος, δηλαδή το δημόσιο, η διοίκηση που έκανε την παρανομία. Αυτή είναι η ρύθμιση που ψήφισε το ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Εμείς προτείνουμε τώρα το εξής: 'Οταν συμβεί ένα τέτοιο φαινόμενο, που δεν θα συμβεί -θα μπορούσαμε με μεγάλη πιθανότητα να μη συμβεί αν υπήρχε προηγουμένως μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή που θα ήλεγχε την ανάθεση- αυτή η κρίσιμη εκτίμηση για το τι θα γίνει μετά την ακύρωση του διαγωνισμού ή της ανάθεσης να φύγει από τη Δημόσια Διοίκηση και να πάει σ' ένα οιονεί δικαστικό όργανο αποτελούμενο από τον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και δύο συμβούλους του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι οποίοι θα εκτιμήσουν αντικειμενικά και απροσωπόληπτα ποιο είναι το συμφέρον του δημοσίου και ανάλογα θα συνεχίσουν τη σύμβαση και θα κατανείμουν αντίστοιχα τις αποζημιώσεις.
Αυτό ήταν το απλούστερο, που θα μπορούσε να είχε κάνει η Κυβέρνηση όταν ψήφιζε το βασικό νόμο. Αλλά βεβαίως πάντοτε με τη νοοτροπία ότι εμείς έχουμε το μαχαίρι και εμείς έχουμε και το πεπόνι "αποφασίζομεν και διατάσσομεν", με τη γνωστή αλαζονεία και το γνωστό αυταρχισμό ψήφισε το δικαίωμα της ίδιας της διοίκησης που παρανομεί να κάνει αυτήν την ευαίσθητη εκτίμηση και αναλόγως βέβαια να αποφασίζει.
Κατόπιν αυτού, κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι η πρότασή μας έχει μια πολύ λογική και πολύ σωστή νομική βάση, είναι πολιτικά άψογη και ελπίζω ο κύριος Υπουργός Δικαιοσύνης που είναι σε θέση να εκτιμήσει ιδιαιτέρως τη νομική πλευρά, αλλά θα πρέπει να εκτιμήσει και τη γενικότερη πολιτική πλευρά, θα πρέπει να δείξει την ανάλογη ευαισθησία. 'Αλλωστε, έχει ανακοινώσει ότι θα τροποποιήσει αυτήν τη ρύθμιση. Επιτρέψτε μου να υποθέσω ότι η ανακοίνωση αυτή έγινε με την προοπτική συζήτησης αυτής της πρότασης νόμου και κάπου αναμειγνύει θέματα διαιτησίας.
Εμείς πιστεύουμε ότι η ανάθεση στο Ελεγκτικό Συνέδριο αυτού του ρόλου είναι η καλύτερη και πάντως επαναλαμβάνω ότι όλα αυτά θα ήσαν απολύτως δευτερεύοντα θέματα αν είχε δεχθεί το ΠΑ.ΣΟ.Κ. να βάλει πραγματικό φραγμό στη διαπλοκή και αν είχε υιοθετήσει τη δική μας πρόταση για τη θέσπιση ανεξάρτητης διοικητικής αρχής.
Οι επιφυλάξεις του κ. Κοντομάρη για τις ανεξάρτητες διοικητικές αρχές είναι βάσιμες. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί πώς θα διαμορφώσουμε το θεσμό, αλλά πάντως αν δώσουμε τις ανάλογες εξουσίες στη Βουλή και θεσπίσουμε αυξημένες πλειοψηφίες είναι δυνατόν και αυτές οι αρχές να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στον τόπο μας.