ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΡΙ'-14 ΜΑΪΟΥ 2003(Ν.3149/2003): Σχέδιο νόμου του Υπ. Παιδείας"Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, Δημοτικές Βιβλιοθήκες και άλλες διατάξεις"
Είναι πραγματικά ανάξιο της σημασίας του ρόλου της εθνικής συμβολής της Εθνικής Βιβλιοθήκης το να αλλάζει το νομικό καθεστώς της, δηλαδή να γίνεται μια βαθιά επέμβαση στον τρόπο λειτουργίας της με ένα τέτοιο νομοσχέδιο, επιλεγόμενο νομοσχέδιο - σκούπα. Έπρεπε ακόμη και οι ατελείς, ατελέστατες για εμένα διατάξεις, που έρχονται για να ρυθμίσουν το καθεστώς της Εθνικής Βιβλιοθήκης και αυτές ακόμη οι διατάξεις να είναι σ’ ένα αυτοτελές νομοσχέδιο και να μη συνοδεύονται από μια μακριά ουρά απαράδεκτων διατάξεων που ρυθμίζουν εκκρεμότητες του Υπουργείου Παιδείας μεταξύ των οποίων και αυτή που μνημόνευσε –και χαίρομαι- ο κ. Σπυριούνης στο άρθρο 13 που κατά τον επιεικέστερο χαρακτηρισμό αποτελεί ένα συνονθύλευμα όλων των εκκρεμοτήτων του Υπουργείου Παιδείας.
Αλλάζει το νομικό καθεστώς της Εθνικής Βιβλιοθήκης και γίνεται νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Διερωτώμαι, αυτό ήταν που εμπόδιζε την Εθνική Βιβλιοθήκη να ορθοποδήσει, που θα την εμπόδιζε να φθάσει στο σημείο παρακμής, στο οποίο βρίσκεται που θα την παρεμπόδιζε να φθάσει στο επίπεδο λειτουργίας των άλλων βιβλιοθηκών; Φυσικά και το πρόβλημα δεν ήταν αυτό, το ότι ήταν μια δημόσια υπηρεσία και δεν ήταν νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Διότι και αποκεντρωμένη ήταν και διατάξεις με κατοχυρωμένη την αυτοτέλειά της είχε. Εκείνο το οποίο έλειπε ήταν η σωστή πολιτική μεταχείριση από το Υπουργείο Παιδείας. Μια ατέλειωτη σειρά κακών επιλογών στο εποπτικό συμβούλιο, μια ατέλειωτη σειρά κομματικών παρεμβάσεων για τη θέση του διευθυντή. Έχω κάνει αλλεπάλληλες ερωτήσεις, έχω φέρει και συζήτηση στη Βουλή για το θέμα αυτό που δεν θέλω να το επαναφέρω. Και κυρίως μια πρωτοφανής αναλγησία που πανηγυρικά επιδεικνυόταν με τη συνεχή υποχρηματοδότηση της Εθνικής Βιβλιοθήκης από το Υπουργείο Παιδείας. Αν δεν λειτούργησε καλά τα τελευταία χρόνια και αν έχει φθάσει σ’ ένα επίπεδο παρακμής, αυτό οφείλεται στη μεταχείριση που είχε από το Υπουργείο Παιδείας και όχι γιατί εμπόδιζε σε τίποτα το νομικό καθεστώς της Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Τώρα αλλάζει. Γίνεται νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Θα μπορούσαμε ακόμη και αυτό να το ψηφίσουμε, αν οι διατάξεις που περιείχοντο ήταν περισσότερο μελετημένες και λιγότερο αόριστες.
Έρχομαι αμέσως στο προκείμενο. Εφορευτικό Συμβούλιο που διοικεί τη βιβλιοθήκη. Είναι στον απόλυτο έλεγχο του Υπουργείου Παιδείας και με τελείως αόριστα προσόντα. Έξι πρόσωπα αναγνωρισμένου κύρους με σημαντικό έργο στους τομείς του πολιτισμού, των επιστημών ή της παραγωγής που ορίζονται με τους αναπληρωτές τους από το Υπουργείο Παιδείας. Μακάρι να είναι πάντα ένας καλός Υπουργός Παιδείας και να κάνει καλές επιλογές. Όμως, δεν θα έπρεπε να βάλουμε κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες στο νομοθέτημα;
Επικροτώ ότι δέχθηκε ο Υπουργός την είσοδο των εργαζομένων. Όμως, αυτό δεν λύνει το πρόβλημα της ποιότητας των υπολοίπων πέντε προσώπων, τα οποία διοικούν την Εθνική Βιβλιοθήκη. Δεν υπάρχει η Εκκλησία, δεν υπάρχει η Ακαδημία Αθηνών, δεν αναφέρονται τα Α.Ε.Ι., που θα έπρεπε να έχουν τον πρώτο λόγο. Επαφιέμεθα εις την καλή επιλογή του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας. Μακάρι να είναι καλή. Όμως, μπορεί να είναι και κακή.
Δεύτερον σημείο. Ο γενικός διευθυντής, που είναι το πρόσωπο-κλειδί για τη σωστή λειτουργία της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Υπάρχουν ορισμένα προσόντα, τα οποία μπορεί να τα θεωρήσει κανείς καλά. Υπάρχει και μια λέξη, την οποία εγώ δεν την ήθελα, ότι η δωδεκαετής προϋπηρεσία την οποία πρέπει να έχει ο διευθυντής πρέπει να είναι στο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα –σωστά- «κατά προτίμηση» σχετική με το σκοπό της ΕΒΕ, της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Τι δουλειά έχει αυτό το «κατά προτίμηση»; Σημαίνει ότι μπορεί να μπει γενικός διευθυντής μη έχων προϋπηρεσία σχετική με βιβλιοθήκες, σχετική με το έργο της Εθνικής Βιβλιοθήκης; Αυτό ανοίγει μια πόρτα. Ο κ. Σπυριούνης μίλησε για «πόρτες» με θετικό τρόπο. Εγώ μιλάω με αρνητικό τρόπο. Είναι μια πόρτα, η οποία επιτρέπει επιλογή προσώπων, τα οποία μπορεί να μην είναι τα κατάλληλα σε σχέση με το αντικείμενο.
Μια τρίτη αοριστία είναι ότι δεν προβλέπεται από ποιον συντάσσεται ο οργανισμός. Είναι ένα προεδρικό διάταγμα που καταρτίζει ο Υπουργός, με πρόταση και των άλλων Υπουργών. Όμως, δεν φαίνεται η συμμετοχή της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην κατάρτιση του βασικού κανόνα, το βασικού νομοθετήματος, βάσει του οποίου θα λειτουργεί. Ούτε φαίνεται αν συμμετέχει η Εθνική Βιβλιοθήκη ούτε αν το Εφορευτικό Συμβούλιο έχει γνώμη.
Ο Υπουργός μάς είπε ότι έχει μια επιτροπή μεικτή, όπου μετέχουν όλοι, και καταρτίζεται. Μπράβο του! Είναι καλή η διάθεσή του; Όμως, πώς κατοχυρώνονται αυτά στο νομοθέτημα διά το μέλλον; Τουλάχιστον, το εφορευτικό συμβούλιο της βιβλιοθήκης θα έπρεπε να εκφράζει γνώμη για τον οργανισμό, εάν δεν το καταρτίζει το ίδιο το εφορευτικό συμβούλιο, και κατόπιν ο Υπουργός μπορεί να κάνει όποιες αλλαγές θέλει.
Μια ερώτηση επίσης που είχα κάνει στο άρθρο 10: Υποβαθμίζεται η Εθνική Βιβλιοθήκη, εάν ο κεντρικός διανομέας του ενιαίου καταλόγου βιβλιοθηκών δεν ανατίθεται διά του νόμου στην Εθνική Βιβλιοθήκη, αλλά μπορεί με απόφαση του Υπουργού να ανατίθεται σε οποιαδήποτε δημόσια βιβλιοθήκη.
Δυο λόγια για τις μεταβατικές διατάξεις. Φυσικά, το προσωπικό πρέπει να παραμείνει εκεί που είναι. Σωστά μετατάσσονται οι εργαζόμενοι στις μόνιμες θέσεις, οι οποίες προβλέπονται. Και δυστυχώς μετατάσσεται και ο υπηρετών διευθυντής σε θέση γενικού διευθυντού, δηλαδή προάγεται. Διότι εδώ και το επίπεδο διεύθυνσης αλλάζει και ο γενικός διευθυντής έχει πολύ αναβαθμισμένα καθήκοντα και μεγαλύτερες ευθύνες. Εκείνος ο οποίος επελέγη, όπως επελέγη, επελέγη για τη θέση όπως προβλεπόταν μέχρι τώρα και όχι για τη νέα θέση. Συνεπώς, εδώ, στο γενικό διευθυντή, δεν πρέπει να ισχύσει η αυτόματη μετάταξη. Πρέπει να λήξει η θητεία και ο υπηρετών, εάν μεν θέλει, μπορεί να συμμετάσχει στην προκήρυξη για την αναζήτηση καινούργιου προσώπου ή να ξαναγυρίσει στη θέση του με όλες τις διασφαλίσεις που προβλέπονται.