ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΡΟ'-14.5.2001(Ν.2916/2001):Συζήτηση αρχής του Σ.Ν. Υπ. Παιδείας"Διάρθρωση ανώτατης εκπαίδευσης και ρύθμιση θεμάτων τεχνολογικού τομέα"
Ο κ. Αρσένης που προηγήθηκε από εμένα στο Βήμα, διευκολύνει πάρα πολύ τη θέση μου. Πρώτα από όλα με απαλλάσσει από την ανάγκη μιας αναδρομής στο πρόσφατο παρελθόν. Τα πράγματα έγιναν όπως τα περιέγραψε ο κ. Αρσένης. Αλλά κυρίως με απαλλάσσει από την ανάγκη να επαναλάβω τις προβλέψεις του για το μέλλον.
Πράγματι, αυτόν το νόμο, τον οποίο χαρακτήρισε υβρίδιο πολύ επιεικώς, εγώ θα τον θεωρούσα ως άσκηση ισορροπίας, μια άσκηση σχοινοβασίας του κυρίου Υπουργού Παιδείας, σύμφωνα με την πολιτική που ακολουθεί από την ημέρα που ανέλαβε αυτό το Υπουργείο. Τελικά αυτό το νομοσχέδιο θα κριθεί στις αίθουσες των δικαστηρίων.
Δυστυχώς όμως μέχρις ότου κριθεί στις αίθουσες των δικαστηρίων θα έχει δημιουργήσει τέτοια αναστάτωση και τέτοια αποδιοργάνωση στην παιδεία, την τριτοβάθμια και ιδιαίτερα στην ανώτατη, ώστε δυστυχώς θα αναγκαστούμε όλοι εμείς και κυρίως εσείς, κύριοι συνάδελφοι, που θα το ψηφίσετε να λυπηθείτε πάρα πολύ για την ψήφο που θα δώσετε και για το δρόμο που ανοίγετε στην ανώτατη παιδεία.
Βέβαια αυτό το νομοσχέδιο είναι χαρακτηριστικό. Είναι μια επιβεβαίωση της εικόνας και της αποστολής που εκλήθη να εκπληρώσει ο κ. Ευθυμίου στο Υπουργείο Παιδείας. Ανέβηκε αμέσως μετά τον κ. Αρσένη και μάλιστα όταν τα πνεύματα ήταν επαναστατημένα και ανέλαβε να τα καθησυχάσει. Ανέλαβε να εξομαλύνει ακανθώδεις καταστάσεις. Ανέλαβε να διευθετήσει, με όλη την έννοια του όρου διευθέτηση, όπως-όπως τις υποβόσκουσες ή εμφανείς συγκρούσεις στο χώρο της παιδείας -και είναι πολλές αυτές οι συγκρούσεις- και να εξασφαλίσει μια επίφαση ηρεμίας, ώστε όλοι υποτίθεται να είναι ευχαριστημένοι.
Μια τέτοια όμως αποστολή, έχει πολύ μικρή σχέση και είναι παντελώς ασυμβίβαστη με την άσκηση αληθινής εκπαιδευτικής πολιτικής. Μιας πολιτικής που προϋποθέτει μακροχρόνιο σχεδιασμό, συνεχή αξιολόγηση της εκπαίδευσης, ένα πάγιο σύστημα πιστοποίησης της αξίας του εκπαιδευτικού προϊόντος και κυρίως την ικανότητα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να αναπροσαρμόζονται. Μια τέτοια πολιτική με βάθος και προοπτική είναι μάλλον ξένη με τις δραστηριότητες του κ. Ευθυμίου και δεν ξέρω, αν είναι στις προθέσεις τους. Εμένα πάντως δεν με έχει πείσει γι’ αυτό. Εκείνο που κάθε στιγμή επιβεβαιώνεται, και σε όλους μας τουλάχιστον μας δίνει την αίσθηση αυτή, είναι ότι εκείνο το οποίο ετάχθη να ασκήσει δεν είναι εκπαιδευτική πολιτική, αλλά θα μου επιτρέψετε να πω, εκπαιδευτική "μικροπολιτική".
Αψευδής μάρτυς αυτών που λέω είναι τούτο το νομοσχέδιο και με την προϊστορία και με τις συνεχείς και επί του πιεστηρίου μεταμορφώσεις του. Υποτίθεται ότι στόχος του ήταν και εξακολουθεί να είναι, να ικανοποιήσει το χρόνιο αίτημα των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων -ας πω και εγώ τη φράση- να "ανωτατοποιηθούν". Και ανέλαβε να το εκπληρώσει αυτό ο κ. Ευθυμίου. Άραγε πώς; Το περιέγραψε πάρα πολύ γλαφυρά ο κ. Αρσένης: Στα χαρτιά, με μια μονοκονδυλιά, με μια διάταξη που λέει ότι τα Τ.Ε.Ι. είναι Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Θυμάμαι πάρα πολύ τις συζητήσεις, στις οποίες αναφέρθηκε ο κ. Αρσένης. Είχα πάρει πραγματικά μέρος ενεργό και τον είχα ρωτήσει: "Τελικά τι κάνετε; Τα κάνετε ή δεν τα κάνετε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα τα Τ.Ε.Ι.;". Και πρέπει να πω, πολύ συγκεκαλυμμένα τότε, τώρα φανερά, ότι είπε αυτό που λέμε και εμείς ως Νέα Δημοκρατία "ναι, να γίνουν Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, αφού προηγουμένως αξιολογηθούν και κυρίως αφού βοηθηθούν για να γίνουν Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα". Γιατί μόνο αυτή είναι η σωστή λύση, η δίκαιη λύση και για να αναβαθμιστούν τα Τ.Ε.Ι., αλλά και κυρίως για να δικαιωθούν τουλάχιστον αυτά τα Τ.Ε.Ι. και αυτά τα Τμήματα των Τ.Ε.Ι. που ήδη βρίσκονται σε μια υψηλή βαθμίδα παροχής εκπαίδευσης και θα μπορούσαν αμέσως να γίνουν Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. 'Όμως, ο κ. Ευθυμίου προτίμησε να φέρει μια διάταξη και να πει ότι είναι ανώτατα. Όχι, βέβαια και αυτό πλήρως, αλλά με μισόλογα τα οποία αναιρεί βήμα-βήμα. Από τη στιγμή που κατέθεσε το νομοσχέδιο μέχρι αυτήν τη στιγμή, μέχρι τουλάχιστον την Τετάρτη το μεσημέρι, που εξήγγειλε και τις καινούριες του μεταρρυθμίσεις που, άλλαξε χίλιες φορές πρόσωπο.
Η τελευταία εξισορροπητική προσπάθεια, αυτή η άσκηση πάνω στο σκοινί την οποία κάνει ο κ. Ευθυμίου συνεχώς, έγινε την Τετάρτη με μια κλίση της πλάστιγγας προς τα Τ.Ε.Ι. και με συνέπεια την ανάφλεξη ακόμη περισσότερο του χώρου των πανεπιστημίων.
Έτσι έχουμε σήμερα τη Σύνοδο των Πρυτάνεων και την ανακοίνωση που έβγαλε το Σώμα, όπου ζητεί απελπισμένα, θα έλεγα, από τον Υπουργό Παιδείας και κυρίως από μας, να μην ψηφίσουμε ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου, στις οποίες θα αναφερθώ, γιατί είναι και οι επίμαχες, και να ξανακάτσουμε να συζητήσουμε το θέμα, προκειμένου να βρούμε μια βατή λύση, ικανοποιητική προς όλες τις κατευθύνσεις.
Εάν δεν γίνει αυτό, νομίζω ότι δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για δημόσιο διάλογο για την παιδεία, διότι ήδη έχει ευτελισθεί αυτός ο διάλογος σε έναν "πόλεμο χαρακωμάτων" εκπαιδευτικών φορέων της ανώτατης εκπαίδευσης από τη μια μεριά, και από την άλλη των ΤΕΙ, οι οποίοι αντί να αμιλλώνται στο επίπεδο της παραγωγής και της μετάδοσης της γνώσης, ανταγωνίζονται πλέον στον πόλεμο των επιχειρημάτων υπέρ ή κατά της λεγόμενης "ανωτατοποίησης". Φυσικά, όλοι μαζί και ΑΕΙ και ΤΕΙ βυθίζονται κυριολεκτικά συνεχώς μέσα στο τέλμα της υποβάθμισης, γιατί χωρίς αξιολόγηση, χωρίς ενίσχυση και χρηματοδότηση και των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, για να αναβαθμισθούν και να φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης, και χωρίς μία στοιχειώδη αντιστοίχηση των τίτλων αυτών που παίρνουν οι απόφοιτοι με την αγορά εργασίας, δεν μπορούμε να περιμένουμε καλύτερες μέρες για την παιδεία στον τόπο μας ούτε σήμερα ούτε αύριο.
Ας έρθω όμως στο νομοσχέδιο με μεγάλη συντομία. Η πρώτη υποχώρηση που έγινε την Τετάρτη το μεσημέρι, αφού είχαν γίνει βέβαια οι αναδιατυπώσεις στην αρχή της συζήτησης, που και αυτές δημιουργούν πάλι μια ρευστότητα, μια κινούμενη άμμο, όπως φαίνεται να είναι αυτό το νομοσχέδιο, ήταν να φύγει ο όρος "μη πανεπιστημιακά" από τον ορισμό των ΤΕΙ. Και που ήταν ο όρος "μη πανεπιστημιακά" και τώρα που έφυγε, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Τα ΤΕΙ δεν μπορούνε με το βάζοντας ή βγάζοντας τον όρο να γίνουν πανεπιστήμια, διότι δεν βρίσκονται σε επίπεδο παροχής εκπαίδευσης τέτοιο, ώστε να μπορούν να χαρακτηρισθούν πανεπιστήμια, πλην ελαχίστων τμημάτων που έχουν αξιολογηθεί και μπορούν ενδεχομένως αμέσως να ενταχθούν. Δεν μπορούν από άποψη υποδομών, δεν μπορούν από άποψη προγράμματος σπουδών και περιεχομένου γνώσεων, δεν μπορούν από άποψη στελεχώσεως του εκπαιδευτικού προσωπικού. Να μην τα ξαναλέω, διότι είναι γνωστά. Μία πρώτη "μανούβρα" ήταν το να βγάλουμε τον όρο "μη πανεπιστημιακά" για να ευχαριστήσουμε τα ΤΕΙ.
Δεύτερο στοιχείο: Ενώ η έρευνα που διεξάγεται στα ΤΕΙ λεγόταν απλώς "τεχνολογική", τώρα γίνεται "κυρίως τεχνολογική έρευνα", δηλαδή ανοίγει η πόρτα για την εφαρμοσμένη έρευνα, γιατί όχι και για τη βασική.
Και ερωτώ, παίζουμε με τα λόγια; Τι έρευνα μπορούν να κάνουν τα ΤΕΙ σήμερα; Εάν έμενε το "τεχνολογική έρευνα" που υπήρχε θα εμποδιζόταν κανένα ΤΕΙ, που θα είχε τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες να κάνει, εάν ήθελε εφαρμοσμένη έρευνα; Για όνομα του Θεού! Παίζουμε με τις λέξεις. Ποιον κοροϊδεύουμε με τις λέξεις; Μια ολόκληρη κατηγορία νέων παιδιών και διδασκόντων στα ΤΕΙ;
Εκείνο όμως που είναι το σημαντικότερο, είναι αυτές οι αλλαγές που γίνονται στα μεταπτυχιακά, διότι τα μεταπτυχιακά είναι πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο της ανώτατης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Τι ορίζεται στην αναδιατύπωση; "Μπορούν πλέον τα ΤΕΙ να συμπράττουν στη λειτουργία προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών, που διοργανώνονται σε πανεπιστήμια του εσωτερικού". 'Έχει καλώς, εάν βέβαια τα ΤΕΙ φθάσουν σε επίπεδο τέτοιο παροχής εκπαίδευσης, ώστε πανεπιστήμια να συμπράττουν με αυτά και να δέχονται να συνδιοργανώνουν μαζί τους μεταπτυχιακά.
'Όμως, ακούστε τη συνέχεια. "Να συμπράττουν με πανεπιστήμια του εσωτερικού ή με ομοταγή του εξωτερικού με τη συμμετοχή των μελών του εκπαιδευτικού προσωπικού ή τη διάθεση χώρων και εγκαταστάσεων".
Καταλαβαίνετε, εσείς που θα το ψηφίσετε, ποια πόρτα ανοίγει αυτήν τη στιγμή; 'Όλα τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, αυτά που εσείς θέλετε να τα κατατρέξετε και τα κλείνετε, γιατί δεν θέλετε να θιγεί ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης, που έχουν και μια προμετωπίδα, μια ταμπέλα ενός ξένου πανεπιστημίου, θα μπουν μέσα στα ΤΕΙ. Και αυτό γιατί τα ΤΕΙ θέλουν και θα μπορούν πλέον να κάνουν μεταπτυχιακά έστω και με ένα τέτοιο πανεπιστήμιο. Έτσι θα μπουν και θα προσφέρουν τίτλους μεταπτυχιακών σπουδών με τις πλάτες της δημόσιας εκπαίδευσης που εσείς προσπαθήσατε να διαφυλάξετε ως κόρην οφθαλμού μη τροποποιώντας το άρθρο 16. Και θα το κάνουν μάλιστα με τα χρήματα των Ελλήνων πολιτών, διότι βεβαίως αυτά δεν θα γίνονται χωρίς δίδακτρα. Επομένως θα λυθεί και το οικονομικό πρόβλημα όλων των ξένων πανεπιστημίων που φιγουράρουν σε όλες τις γειτονιές και λειτουργούν ως κέντρα ελευθέρων σπουδών, αλλά στην πραγματικότητα λειτουργούν δήθεν ως πανεπιστήμια.
Όλα αυτά θα μπουν μέσα στα ΤΕΙ και θα δουλεύουν μέσα στη δημόσια εκπαίδευση. Αυτού του είδους την προφύλαξη και προστασία της δημόσιας εκπαίδευσης θέλετε;
Προσέξτε και την πονηρία: Λέει "ή ομοταγή του εξωτερικού". Δεν λέει και ισότιμα. Και ξέρετε ότι υπάρχουν ομοταγή ξένα εκπαιδευτικά ιδρύματα που μέσα σ' αυτά έχουν τμήματα που δεν είναι ισότιμα. Αυτή η μάχη γίνεται συνεχώς στο ΔΙΚΑΤΣΑ, το οποίο θέλει να έχει και ισοτιμία. Γι' αυτό λοιπόν καταλαβαίνω την έκκληση που κάνει η σύνοδος των πρυτάνεων, το κεφάλαιο περί μεταπτυχιακών να αποσυρθεί και να ξανασυζητηθεί στο πλαίσιο του νόμου για τα μεταπτυχιακά, νόμου που πρέπει να έρθει.
Αλλά το άκρον άωτον της ειρωνείας προς τα ΤΕΙ αφορά τα επαγγελματικά δικαιώματα. Φυσικά όλος ο "καυγάς" γίνεται για τα επαγγελματικά δικαιώματα, για τη θέση και την αξία των πτυχίων των ΤΕΙ στην αγορά εργασίας και στο πώς θα ασκούν επάγγελμα οι πτυχιούχοι των ΤΕΙ ιδίως σε εκείνους τους κλάδους που συμπίπτουν με τα πολυτεχνεία. Εδώ στην επαναδιατύπωση υπάρχει μια διάταξη, η οποία λέει ότι τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τα ΤΕΙ μετά την έναρξη ισχύος του νόμου είναι τα ίδια με αυτά που έχουν καθορισθεί από τα προεδρικά διατάγματα που έχουν εκδοθεί κατά ειδικότητα. Επομένως τα επαγγελματικά δικαιώματα παραμένουν ως έχουν. Αλλά και όσα διατάγματα θα εκδοθούν μετά από την ψήφιση αυτού του νόμου τι θα αφορούν; Πτυχία ανώτατης εκπαίδευσης; Κατά την ερμηνεία που έδωσε ο κ. Αρσένης είναι πτυχία ανώτατης εκπαίδευσης.
Ένα πτυχίο τεχνολόγου μηχανικού του ΤΕΙ είναι ισότιμο μ' ένα πτυχίο πολιτικού μηχανικού του Πολυτεχνείου. Αυτό ψηφίζετε και πρέπει να το ξέρετε. Τα προεδρικά διατάγματα λοιπόν που θα εκδοθούν για τις ειδικότητες για τις οποίες δεν έχουν βγει ακόμη προεδρικά διατάγματα, θα ισχύουν για όλους του αποφοίτους ΤΕΙ του οικείου τμήματος ανεξάρτητα από το χρόνο αποφοίτησής τους.
Δηλαδή πού θα φτάσουμε; Ο Πρωθυπουργός σας έφτασε στο 1960 για να προστατεύσει τις θέσεις του στην οικονομία και στο ασφαλιστικό. Εδώ σε ποιους αποφοίτους ΤΕΙ θα φθάσουμε με τα επαγγελματικά δικαιώματα;
Κάνω μια τελευταία έκκληση. Εν όψει των τριών αιτημάτων της συνόδου των πρυτάνεων που βγήκαν σήμερα το μεσημέρι, αφού τα μελετήσετε και εσείς -δηλαδή την απόσυρση του κεφαλαίου των μεταπτυχιακών σπουδών για να το δούμε μετά και το χρονοδιάγραμμα για την αξιολόγηση των ΤΕΙ- έστω και αν ψηφίσετε τη διάταξη που τα κάνει ανώτατα ιδρύματα, να τα σκεφτείτε ξανά μήπως και διασώσουμε την κατάσταση και δεν μπούμε στην περιπέτεια, την οποία πολύ ωραία περιέγραψε προηγουμένως ο κ. Αρσένης, περιπέτεια την οποία προβλέπω κι εγώ.