Συνέντευξη στον δημιοσιογράφο Μ. Κωνσταντίνου (Εφημερίδα ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 27-8-2007)
Η απόφασή σας να κατέλθετε υποψήφια στην Α’ Περιφέρεια Αθηνών ξάφνιασε πολλούς καθώς υπήρχε έντονη η φημολογία ότι ο πρωθυπουργός σχεδίαζε να σας συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Πιστεύετε ότι θα είναι δύσκολο για ένα θεσμικό πρόσωπο υπερκομματικού χαρακτήρα, όπως είναι η πρόεδρος της Βουλής, να στραφεί και πάλι προς κομματικό ακροατήριο;
Δύσκολο μπορεί να είναι, από μία άποψη. Πολιτεύομαι στην Α’ Αθηνών από το 1985 και οι Αθηναίοι με έχουν τιμήσει με την ψήφο τους για επτά εκλογικές αναμετρήσεις. Όμως τα τελευταία 3,5 χρόνια, όπως επισημάνατε κι εσείς, λόγω του θεσμικού μου ρόλου, αλλά και του έντονου φόρτου εργασίας, δεν είχα τη δυνατότητα να έρχομαι σε άμεση επαφή μαζί τους μέσω κομματικών εκδηλώσεων. Θεωρώ ότι οι Αθηναίοι θα το κατανοήσουν αυτό, και θα εκτιμήσουν εκτός από τη συνολική μου πορεία, και το έργο που προσέφερα ως Πρόεδρος της Βουλής τα τελευταία 3,5 χρόνια. Πιστεύω ότι με παρακολουθούσαν και μπορούν να αξιολογήσουν την προσφορά μου.
Ο πρωθυπουργός ζήτησε ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να συνεχιστεί το μεταρρυθμιστικό έργο της κυβέρνησης. Είναι διάχυτη όμως η άποψη ότι παρά το «νοικοκύρεμα» των δημοσιονομικών δεν έγιναν τολμηρές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της Οικονομίας αλλά και της Δημόσιας Διοίκησης. Για ποιους λόγους θα πρέπει οι ψηφοφόροι να δώσουν μια «δεύτερη ευκαιρία» στη ΝΔ;
Διότι κατανοούν πολύ καλά το έργο που έχει ξεκινήσει. Δεν υποστήριξε κανείς μας ότι έγιναν όλα τέλεια, όπως δεν υποστηρίξαμε ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πάντα μέσα σε 3,5 χρόνια. Πρέπει να αλλάξουν νοοτροπίες και πρακτικές δεκαετιών, κι αυτό δεν γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της ΝΔ γίναμε μάρτυρες λυσσαλέων επιθέσεων και ανηλεούς πολέμου από μειοψηφίες συμφερόντων, κατεστημένα που πάλευαν να κρατήσουν την πρότερη κατάσταση που εξυπηρετούσε μόνο αυτούς. Η Νέα Δημοκρατία έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών γιατί έχει αποδείξει πως θα προχωρήσει στην πραγματοποίηση των δεσμεύσεών της παρά την αντίδραση των ολίγων.
Στελέχη των κομμάτων της αντιπολίτευσης καταγγέλλουν ότι η κυβέρνηση επέσπευσε τις εκλογές προκειμένου να αποφύγει την προγραμματισμένη ακρόαση του προέδρου της επιτροπής καταπολέμησης μαύρου χρήματος Γιώργου Ζορμπά στη Βουλή σχετικά με την υπόθεση των Ομολόγων. Τι απαντάτε στον ισχυρισμό ότι η ΝΔ φοβήθηκε τις αποκαλύψεις του κ. Ζορμπά;
Σε καμία περίπτωση. Ευτυχώς μάλιστα που δημοσιοποιήθηκε ένα μέρος του πορίσματος και ακολούθησε ο γνωστός τραγέλαφος, ώστε να φανεί ότι η ΝΔ δεν είχε τίποτα να φοβηθεί. Άλλωστε μέχρι τη διάλυση της Βουλής ο κ. Ζορμπάς ήταν όργανο συγκάλυψης για το ΠΑΣΟΚ, ενώ τώρα δεν είναι. Μάλλον το ΠΑΣΟΚ αιφνιδιάστηκε και στο θέμα αυτό, όπως και με τις εκλογές.
Ας περάσουμε στο ζήτημα της Παιδείας. Έχοντας διαγράψει μια πολύχρονη και επιτυχημένη πορεία ως πανεπιστημιακή καθηγήτρια, ποιες είναι οι απόψεις σας για την αποτελεσματικότητα των μεταρρυθμίσεων στον Ανώτατη Παιδεία. Πιστεύετε ότι η αναβάθμιση των πανεπιστημίων «περνά» μέσα από τη Συνταγματική Αναθεώρηση;
Όχι μόνο. Σας ανέφερα και πιο πάνω ότι οι μεταρρυθμίσεις της Νέας Δημοκρατίας προχωρούν και ο τομέας της Παιδείας είναι η καλύτερη ίσως απόδειξη. Στην Ανώτατη Εκπαίδευση γίνεται για πρώτη φορά μια συνολική προσπάθεια, τόσο με νομοθετικό έργο, όσο και με την αναθεώρηση του Συντάγματος. Τα μη κρατικά πανεπιστήμια ήταν επί δεκαετίες θέμα-ταμπού για τη χώρα μας. Τώρα ακόμη και το ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζει την αναγκαιότητά τους. Όμως δεν είναι μόνο η αναθεώρηση που θα οδηγήσει στην αναβάθμιση. Ο νόμος-πλαίσιο για την Παιδεία…δίνει τη δυνατότητα οικονομικής και διοικητικής αυτοτέλειας στα ελληνικά πανεπιστήμια, ενισχύει τη διαφάνεια, επιλύει το χρόνιο πρόβλημα του ασύλου, εν ολίγοις δίνει νέα πνοή στην ανώτατη εκπαίδευση.
Πριν από μερικούς μνήμες προτείνατε τη σύσταση μιας επιτροπής της Βουλής για τον έλεγχο των Ανεξαρτήτων Αρχών. Ορισμένοι όμως εκφράζουν την άποψη ότι τα προβλήματα στην λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών δεν οφείλονται τόσο στο ότι είναι ανεξέλεγκτες αλλά κυρίως στο ότι δεν είναι πραγματικά ανεξάρτητες;
Υπάρχει παρανόηση. Υπάρχουν δύο ειδών ανεξάρτητες αρχές: οι πέντε που προβλέπονται από το Σύνταγμα και είναι πραγματικά ανεξάρτητες και οι άλλες που ανήκουν στην εκτελεστική εξουσία. Οι πρώτες, όμως, που προκύπτουν από διακομματική συναίνεση, είναι και «ανεξέλεγκτες» διότι αναφέρονται μόνο στη Βουλή και δεν λογοδοτούν σε κανένα. Άρα πρέπει η Βουλή να οργανωθεί πιο αποτελεσματικά σε αυτό το θέμα.
Με αφορμή τη φράση σας προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σχετικά με την νέα διάσταση των ελληνικών συνόρων στον πλαίσιο της ΕΕ, δεχθήκατε πολυάριθμες επιθέσεις και χτυπήματα «κάτω από τη ζώνη». Συμμερίζεστε το φόβο ότι η εθνικιστική πλειοδοσία μπορεί να επηρεάσει τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας;
Δεν θεωρώ ότι ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας μας βρίσκεται υπό κίνδυνο. Η αλήθεια είναι ότι η συγκεκριμένη φράση συζητήθηκε πολύ, πιστεύω όμως ότι αυτό συνέβη επειδή παρουσιάστηκε αποκομμένη από το γενικότερο πλαίσιο της προσφώνησης μου. Εγώ, όπως έχω πολλές φορές διευκρινίσει, αναφερόμουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πώς πλέον μπορούμε να ταξιδεύουμε μόνο με μια ταυτότητα, να εργαζόμαστε σε οποιοδήποτε κράτος μέλος της ΕΕ. Κάποιοι προφανώς ερμήνευσαν ότι θα δεχθούμε επίθεση, ή θα συρρικνωθούν τα εθνικά μας εδάφη, δεν ξέρω… Όμως οι Έλληνες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι σταθερά ευρωπαϊκά προσανατολισμένοι, απολαμβάνουν αυτή τη νέα πραγματικότητα. Λαϊκισμοί και εθνικιστικές κορώνες πάντα θα υπάρχουν, αλλά είναι εξαιρέσεις στον κανόνα.
Ποια είναι η εμπειρία σας από τη λειτουργία της Βουλής κατά το διάστημα της προεδρίας σας. Πως εκλαμβάνετε την κριτική ότι το νομοθετικό σώμα δεν λαμβάνει ουσιαστικές αποφάσεις αλλά απλώς επικυρώνει ειλημμένες αποφάσεις της κυβέρνησης.
Αυτή η άποψη ουσιαστικά αμφισβητεί την κοινοβουλευτική μας δημοκρατία. Το πολίτευμά μας ορίζει σαφώς διακριτές εξουσίες. Φυσικό κι επόμενο είναι το κόμμα που απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του ελληνικού λαού μετά από εκλογές να αναλαμβάνει τη νομοθετική πρωτοβουλία και να ψηφίζει τα νομοσχέδιά του. Ουκ ολίγες φορές όμως έχουμε δει να μην περνάει η «κομματική γραμμή» και πολλοί βουλευτές να διαχωρίζουν τη θέση τους από την κυβερνητική πλειοψηφία. Θυμηθείτε τι έγινε με κάποιες από τις υπό αναθεώρηση διατάξεις, όπου υπήρξαν διαφοροποιήσεις σε όλα τα κόμματα. Καμία απόφαση της κυβέρνησης δεν πρέπει να θεωρείται εκ των προτέρων ειλημμένη.
Παρά το γεγονός ότι αυξάνεται συνεχώς η ενασχόληση των γυναικών με το δημόσιο βίο, τα υψηλά αξιώματα παραμένουν απροσπέλαστα για τις περισσότερες γυναίκες πολιτικούς. Εσείς, ούσα η μόνη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία του ελληνικού κοινοβουλίου, τι θεωρείται ότι πρέπει να γίνει προκειμένου να ξεπεραστούν τα «αόρατα» εμπόδια που τίθενται στην πολιτική σταδιοδρομία των γυναικών;
Αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Πάντα υπάρχει μια αρχή. Όπως λέτε κι εσείς, είμαι η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος στην ιστορία του ελληνικού κοινοβουλίου. Αυτό σημαίνει ότι από εδώ και πέρα η ανάληψη αυτού του καθήκοντος από μία γυναίκα δεν θα είναι κάτι το περίεργο. Όπως ακριβώς συνέβη με τις γυναίκες στη Βουλή, στους δημαρχιακούς θώκους, στις υπουργικές καρέκλες. Το γεγονός ότι αυτές οι εξελίξεις συμβαίνουν με πολύ αργούς ρυθμούς οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα γενικώς παραδεδεγμένα, αυτά που έχουμε συνηθίσει, είναι δύσκολο να ξεριζωθούν από μέσα μας. Μπορεί ο Έλληνας να έχει πλέον συνηθίσει στην εικόνα μιας γυναίκας στη Βουλή ή στο Υπουργείο, αλλά ποτέ δεν θα του περάσει από το μυαλό η εικόνα μιας Βουλής με 150 γυναίκες, ή ένα υπουργικό συμβούλιο γεμάτο γυναίκες. Οι συνήθειες αιώνων αλλάζουν αργά. Όπως γνωρίζουμε όλοι είναι πολύ πιο δύσκολο για μια γυναίκα να πάρει την απόφαση να κάνει «πρωταθλητισμό» στην πολιτική. Αυτός είναι ο δεύτερος λόγος, ότι δηλαδή η γυναίκα με τους πολλαπλούς ρόλους που έχει αναλάβει, δυσκολεύεται περισσότερο από έναν άνδρα να αφιερώσει το χρόνο και την ενέργεια που απαιτεί η συνεχής ενασχόληση με την πολιτική. Άρα για να φτάσει στα υψηλά αξιώματα πρέπει να στηριχθεί περισσότερο, αρχικά από το Κράτος και εν συνεχεία από το περιβάλλον της.